Niezależna Gazeta Obywatelska

Ze zdumieniem przyjęłam informację, że w październiku na Rynku w Bielsku-Białej odbędzie się od 4 do 6 października … Okroberfest. Patronat medialny nad prywatną inicjatywą obiął portal bielsko.biala.pl Władze Bielska-Białej z przewodniczącym Zarządu Powiatowego Platformy Obywatelskiej, prezydentem miasta Jarosławem Klimaszewskim nie raczyły skrytykować pomysłu. Czy tak, jak politycy totalnej opozycji wspierają antypolską politykę historyczną w Gdańsku, tak też w Bielsku-Białej rozpoczyna się polityka wzniecania sztucznej nostalgii za kulturą niemieckojęzyczną i obcą tożsamością narodową?

„Kulturkampf” 2.0?

 

Warto dodać, że bielscy radni niedawno postanowili przyjąć petycję „wojujących feministek” i uhonorować austriacką śpiewaczkę Selmę von Halban-Kurz.

„(…) samorządowe władze Bielska-Białej – nie zadbały o zgromadzenie informacji na temat austriackiej śpiewaczki Selmy Kurz nawet w zakresie jej prawidłowych danych osobowych, które w związku z jej związkiem małżeńskim uległy zmianie w 1910 roku. Prawidłową formą od 1910 do 1933 roku było: Selma von Halban-Kurz. Wystarczyło zatem zdobyć zdjęcie jej tablicy nagrobnej, w załączeniu. Wymieniony zatem w protokole członek Zespołu [Eksperckiego ds. Nazewnictwa Ulic Placów i Nazw Obiektów Fizjograficznych – przyp. red.] pan Jacek Kachel nie jest zatem specjalistą od w/w postaci, a jedynie za takiego pragnie uchodzić. Budzi olbrzymie kontrowersje sformułowanie, że „Ostatecznie Zespół podjął decyzję uhonorowania znanej bielskiej śpiewaczki (…)” albowiem sama Selma von Halban-Kurz nie uważała siebie za osobę związaną z naszym miastem.

Jak przywołuje dr Magdalena Dziadek, profesor w Katedrze Muzykologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu : „[Selma von Halban-Kurz – przyp.] w pełni identyfikowała się z kulturą niemieckojęzyczną; tylko podczas występów w Polsce wykonywała gesty kurtuazyjne, śpiewając po polsku pieśni Chopina, czym wprawiła we wściekłość Zdzisława Jachimeckiego (pioniera polskiej muzykologii wykształconego na Uniwersytecie Wiedeńskim!). Miał jej za złe kaleczenie języka polskiego, a przede wszystkim „afiszowanie się” pozycją gwiazdy Wiednia. Pod adresem uwielbiającej Kurz publiczności wiedeńskiej wypowiedział następujące słowa: „[…] zawdzięcza panna Kurz powodzenie kulturalnym upodobaniom ludów europejskich, które w tym względzie zupełnie nie różnią się od Papuasów i innych narodów na pierwotnym stopniu cywilizacji znajdujących się” (Z. Jachimecki, Muzyka w Krakowie, „Przegląd Polski”, t. 172, : 199 kwiecień‒czerwiec 1909.). Sam przywołany wyżej profesor Zdzisław Jachimecki ­  polski historyk muzyki, kompozytor, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAU, który krytykował w/w został aresztowany przez Niemców w ramach Sonderaktion Krakau, był więziony od listopada 1939 do marca 1940 kolejno w Krakowie, Wrocławiu i obozie w Sachsenhausen”.

Tylko zatem pogratulować tym przedstawicielom Zespołu Eksperckiego ds. Nazewnictwa Ulic Placów i Nazw Obiektów Fizjograficznych, którzy w oparciu jedynie o wiedzę pana Jacka Kachela, z pominięciem IPN, zdecydowali się uhonorować Selmę von Halban-Kurz!”

– napisałam do szefa IPN i wojewody śląskiego w moim wystąpieniu z sierpnia br.

Co szokujące, wojewoda Jarosław Wieczorek był uprzejmy podtrzymać stanowisko bielskich radnych i w uhonorowaniu śpiewaczki nie widzi nic niestosownego. Tym razem zasterwowano nam „Oktoberfest” …

CZYTAJ WIĘCEJ:

Według władz Bielska-Białej austriacka śpiewaczka Selma Kurz zasługuje na upamiętnienie. Co z niedawno zmarłym Janem Olszewskim?

Czy Jan Olszewski zastąpi Ludwika Waryńskiego?

Władze Bielska – Białej „grają na zwłokę” w sprawie ulicy Jana Olszewskiego?

„No comments” części włodarzy Bielska – Białej w sprawie ulicy Jana Olszewskiego

Podpisy w sprawie uhonorowania Jana Olszewskiego trafiły na biuro prezydenta Bielska – Białej

Urzędnicze przeciąganie uhonorowania Jana Olszewskiego

Upamiętnili austriacką śpiewaczkę bez opinii IPN, a Jan Olszewski czeka …

 

Deutschland, Deutschland über alles?

 

Warto zatem przypomnieć fakty historyczne związane z miastem. Po pierwszej wojnie środowiska niemieckie były nieco zdezorientowane. Pewne nadzieje wiązano z powstałym 21 października 1918 w Wiedniu Deutschösterreichische Nationalversammlung, które miało dążyć do zachowania spójności Przedlitawii. W spotkaniu przedstawicieli niemieckich partii 23 października postanowiono starać się o powstanie samodzielnego państewka śląskiego, do którego dołączono by Białą, Morawską Ostrawę i Mistek^[1]. 12 listopada Polska Komisja Likwidacyjna przejęła władzę w Białej^[2]. 22 listopada 1918 roku Niemiecko-Austriackie Zgromadzenie Narodowe Republiki Austriackiej w Wiedniu ogłosiło łączność z bielsko-bialską wyspą językową^[3]. Kres tym planom położyła Czechosłowacja, która przejęła kontrolę na obszarami zamieszkałymi przez Niemców sudeckich. W konsekwencji rada miasta Bielsko postanowiła złożyć ślubowanie wierności Rzeczypospolitej w zamian za poszanowanie autonomii i praw ludności niemieckiej^[4].

Po wojnie czeskiej napaści na II RP, niezrealizowanym plebiscycie i podziale Śląska Cieszyńskiego całość wyspy została przyłączona do państwa polskiego. Nasiliły się tendencje polonizacyjne. Napotykały one na opór zwłaszcza w mieście Bielsku, nazywanym ze względu na swoją silną niemiecką tożsamość małym Berlinem. Na przykład polskie nazewnictwo ulic wprowadzono tam dopiero w roku 1929 po długim procesie z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych^[5].

W Bielsku siedzibę miała tzw. „Partia Młodoniemiecka w Polsce” (niem. Jungdeutsche Partei in Polen, JDP) – założona w 1931 r. – narodowosocjalistyczna partia mniejszości niemieckiej działająca w granicach II Rzeczypospolitej. Działała w latach 1931-1939. W połowie lat 30. JDP stała się główną ogólnokrajową prohitlerowską partią polityczną mniejszości niemieckiej w Polsce opartą na ideologii narodowego socjalizmu. Stanowiła „polską odmianę NSDAP” zarówno pod względem programowym, jak i metod działania. Organizacyjnie JDP, podobnie jak inne niemieckie organizacje w przedwojennej Polsce, podlegała Hauptamt Volksdeutsche Mittelstelle zwanej w skrócie VoMI kierowanej przez obergruppenführera SS Wernera Lorenza. Członkowie JDP nosili uniformy ze swastyką, organizowali zloty i pochody. Prowadzili agresywną i niewybredną propagandę antypolską, tworzyli własne bojówki i oddziały szturmowe, które prowokowały bójki oraz stosowały zastraszanie przeciwników. W latach 1938–1939 partia wysuwała żądania autonomii dla Niemców w granicach II RP.

Już 3 września 1939 wojska niemieckie zajęły Bielsko. 8 września Adolf Hitler zakomunikował chęć włączenia podbitych terenów z Bielskiem i sąsiednią Białą Krakowską do III Rzeszy. Kwestia ustalenia nowej granicy i administracyjnej przynależności regionu pozostawała jednak przez cały wrzesień w zasadzie otwarta. Ostateczna decyzja o włączeniu powiatów Cieszyn-Frysztat i Bielsko-Biała pod zarząd w Katowicach zapadła 6 października. Powiat Bielitz (niem. Landkreis Bielitz, pol. powiat bielski) to były powiat niemiecki, istniejący w latach 1939-1945. Powstał w efekcie włączenia we wrześniu 1939 powiatów bielskiego, bialskiego i wadowickiego do III Rzeszy. Jego powierzchnia wynosiła 1447,5 km² i według stanu z 1939 liczył 302 tysiące mieszkańców. Siedzibą landratu było Bielsko (Bielitz) po raz pierwszy połączone z Białą jak również innymi gminami bielskiej wyspy językowej w jedno miasto, liczące ok. 54 tysiące mieszkańców. Drugim miastem powiatu był Oświęcim (Auschwitz, 35 tys.). 18 stycznia 1941 rozwiązano prowincję Śląsk, wskutek czego powiat Bielitz wszedł w skład nowej prowincji Górny Śląsk (Provinz Oberschlesien), utworzonej z rejencji katowickiej i opolskiej.

 

Oktoberfest … jako promocja Bawarii

 

Czerpiąc z bawarskich wzorów, organizatorzy pierwszego Oktoberfestu na Rynku w Bielsku-Białej nie wątpią w powodzenie swojego projektu. W pierwszy weekend października czeka nas zabawa, jaką znają tylko bywalcy!

Festyny nazywane Oktoberfestem nie były w Bawarii rzadkością. Ich celem było zużycie piwa z mijającego sezonu browarskiego zanim rozpoczęto warzyć nowe. Ponieważ Bawarskie Prawo Czystości z 1516 roku zezwalało na warzenie piwa tylko od 29 września do 23 kwietnia, festyny tego typu przypadały właśnie na przełom września i października. Monachijski Oktoberfest cieszy się już ponad 200-letnią tradycją.

Ale na wyjazd do Monachium w czasie Oktoberfestu nie wszyscy mogą sobie pozwolić. Dlatego organizacji święta piwa w Bielsku-Białej podjął się REWERS Cocktail & Coffee Bar działający w kamienicy nr 2 przy Rynku.”

– zachwala portal patronujący Oktoberfestowi w Bielsku-Białej.

 

Zdaniem Towarzystwa Patriotycznego im. Jana Olszewskiego, którego jestem prezesem, trzeba być wyjątkowo ubogim w wiedzę historyczną, aby nie mieć świadomości, że to właśnie w Bawarii kultywowano niemiecki etos „wypędzonych”. Więcej, Adolf Hiter bezpośrednio po wybuchu I wojny światowej w 1914 wstąpił jako ochotnik do 6 Bawarskiej Dywizji Rezerwy, w składzie której walczył na froncie zachodnim. To w Bawarii schronienia udzielano nazistowskim zbrodniarzom, a sam ten kraj związkowy był w latach 1923-45 ostoją nacjonalizmu niemieckiego. Monachijski Bürgerbräukeller w czasie Republiki Weimarskiej był miejscem spotkań politycznych, w tym członków Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP). W tym czasie należała do browaru Löwenbrauerei. Spotkanie nazistów, które odbyło się 8 listopada 1923, poprzedziło tzw. pucz monachijski.

 

Domagam się zatem krytycznej reakcji władz Bielska-Białej na tego typu nieodpowiedzialne akcje promocyjne. Liczę na stanowisko w tej sprawie ze strony IPN. Trzeba powiedzieć w końcu: „non possumus”!

 

Monika Socha-Czyż*

 

* W latach 2010 – maj 2016 członek PiS. Była prezes Stowarzyszenia Pomocy Samotnym Matkom Domy-Maria. Prezes Towarzystwa Patriotycznego im. Jana Olszewskiego. Członek Społecznej Rady Nadzorczej Szpitala Kolejowego w Wilkowicach. Człowiek Roku 2016 Województwa Śląskiego w plebiscycie „Dziennika Zachodniego”, Człowiek Roku 2015 i 2016 Powiatu Bielskiego.

 

1. G. Wnętrzak,  Stosunki polityczne i narodowościowe na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Galicji Zachodniej w latach 1897–1920. Toruń: adam marszałek, 2014, s. 305.
2. ↑ G. Wnętrzak, Stosunki…, 2014, s. 298.
3. ↑ G. Wnętrzak, Stosunki…, 2014, s. 307.
4. ↑ G. Wnętrzak, Stosunki…, 2014, s. 308.
5. Bielsko-Biała. Monografia miasta. Idzi Panic (redakcja). Wyd. drugie. Bielsko-Biała: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej, 2011. ISBN 978-83-60136-26-3.