Niezależna Gazeta Obywatelska

7 lipca 1944 r. oddziały Armii Krajowej rozpoczęły operację w ramach „Akcji Burza” pod kryptonimem „Operacja Ostra Brama”, która miała na celu samodzielne oswobodzenie Wilna z rąk Niemców. AK, zgodnie z założeniami „Burzy”, chciała wystąpić wobec sowietów w roli gospodarza terenu. Plan operacji został opracowany w marcu 1944 r. przez sztab okręgu wileńskiego AK. Zakładał on zdobycie miasta przez połączone siły wileńskiego i nowogrodzkiego okręgu AK. 7 lipca o świcie w obliczu szybkiego zbliżania się Armii Czerwonej do Wilna AK zdecydowało się na natychmiastowe rozpoczęcie akcji „Ostra Brama” przyspieszając ją o jedną dobę w stosunku do wcześniejszych planów. Zdołano skoncentrować na czas tylko 1 z 3 przewidzianych w planie operacji zgrupowań uderzeniowych. Polakom brakowało rozeznania niemieckiego systemu obrony. Około południa 7 lipca do miasta weszli sowieci. Zaciekłe walki trwały kilka dni, a oddziały AK współpracowały z Armią Czerwoną. 13 lipca Wilno zostało zdobyte. W sumie w operacji wileńskiej wzięło udział około 9 tysięcy żołnierzy AK na terenie okręgu wileńskiego i około 6 tysięcy na terenie okręgu nowogródzkiego. O Wilno biło się ok. 4,5 tys. żołnierzy AK. Straty oddziałów AK na Wileńszczyźnie w czasie operacji „Ostra Brama” wyniosły kilkuset zabitych, rannych i zaginionych. Po zdobyciu Wilna dowództwo sowieckie nakazało żołnierzom AK wyjść z miasta. Oficerowie AK zostali zaproszeni na rozmowy z sowietami, z których już nie wrócili. Sowieci urządzili też polowanie na żołnierzy – schwytano około 5 700 jeńców. Umieszczono ich początkowo w obozie w Miednikach skąd 1/4 zbiegła zaś oficerów wywożąc do Riazania. Niektórzy po pewnym czasie zdecydowali się wstąpić w szeregi 1 Armii Wojska Polskiego. Większość została jednak przymusowo wcielona do pułku rezerwowego Armii Czerwonej, zaś po odmowie złożenia przysięgi osadzona w obozie dla internowanych AK-owców w Kałudze do wyrębu lasów, skąd byli stopniowo zwalniani w latach 1946-1947. Część żołnierzy, po krwawych starciach z sowietami, została rozproszona, a część udała się w kierunku Warszawy i wzięła udział w Powstaniu Warszawskim. Polecam stronę: http://www.dws-xip.pl/PW/formacje/pw59.html

Oprac. TK