Niezależna Gazeta Obywatelska

Dziś mija 117. rocznica urodzin Marii Kuncewiczowej, polskiej pisarki, autorki „Cudzoziemki”, która uważana jest za szczytowe osiągnięcie polskiej prozy psychologicznej. Maria Kuncewicz urodziła się 30 października 1895 r. w Samarze w Rosji. Zmarła 15 lipca 1989 r. w Lublinie, a pochowana jest w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą, gdzie spędziła ostatnie lata swojego życia.

Studiowała literaturę i muzykę w Krakowie, Warszawie i Nancy. Przez cały okres przedwojenny, a sporadycznie i później, Kuncewiczowa występowała jako śpiewaczka, a wątki muzyczne często przewijają się w jej utworach. Przez pewien czas pracowała jako tłumaczka w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, uczestnicząc nawet w konferencji pokojowej w Paryżu w roku 1919. W roku 1921 wyszła za mąż za eseistę, prawnika i polityka Jerzego Kuncewicza, a rok później urodził się Witold Kuncewicz, ich jedyny syn i późniejszy założyciel Fundacji Kuncewiczów.

Po wybuchu II wojny światowej Kuncewiczowa mieszkała we Francji, następnie w Anglii, a po roku 1955 r. w USA, gdzie przez pewien czas prowadziła wykłady z literatury polskiej na Wydziale Slawistyki Uniwersytetu w Chicago. Nie zatraciła jednak kontaktu z Polską, w której pojawiała się co jakiś czas.

Kuncewiczowa była przede wszystkim pisarką i eseistką. Publikowała m.in. na łamach tygodnika „Bluszcz”. Debiutowała w 1926 r. szkicem historycznym poświęconym cesarzowej Cixi pt. Tseu-Hi, władczyni bokserów. W 1938 r. została laureatką Złotego Wawrzynu Akademickiego Polskiej Akademii Literatury. Po 1939 r. mieszkała we Francji, Anglii i USA. Ostatnie lata spędziła w malowniczym Kazimierzu Dolnym nad Wisłą, gdzie mieści się dom zwany Kuncewiczówką (zbudowany w 1935 r. według projektu Karola Sicińskiego, architekta i konserwatora zabytków).

Była laureatką licznych nagród. Jej najbardziej znane dzieło to „Cudzoziemka”. Powieść tę drukowano wpierw w odcinkach w dzienniku „Kurier Poranny”, potem opublikowało ją wydawnictwo „Rój”. Do wybuchu II wojny światowej ukazały się cztery wznowienia; piąta reedycja miała miejsce w Nowym Jorku w 1945 r., gdy Marian Kister reaktywował wydawnictwo pod zmienioną nazwą „Roy Publishers”. Książka cieszyła się dużą popularnością i uznaniem, a z czasem została przetłumaczona na kilkanaście języków.

Maria Kuncewiczowa opracowała też antologie polskiej literatury współczesnej w języku angielskim: The Modern Polish Prose (1945) i The Modern Polish Mind (1962).