Niezależna Gazeta Obywatelska

Jakub Wujek był polskim duchownym katolickim, wybitnym teologiem, utalentowanym literatem i jednym z pierwszych Polaków, którzy wstąpili do Towarzystwa Jezusowego. Jego polski przekład Biblii pełnił w naszym kraju rolę tłumaczenia kanonicznego przez przeszło 360 lat, aż do opracowania Biblii Tysiąclecia w 1965 r.

Wujek urodził się w 1541 r. w Węgrowcu w zamożnej rodzinie mieszczańskiej. Uczęszczał do szkół na Śląsku, studiował w Akademii Krakowskiej i w Wiedniu (filozofię, matematykę, język grecki), uzyskując tu stopień magistra sztuk wyzwolonych. Był sekretarzem bpa kujawskiego Jakuba Uchańskiego. Znał łacinę, grekę, hebrajski, niemiecki i węgierski. W 1565 r. wstąpił do zakonu jezuitów. W Colegium Romanum studiował teologię i hebrajszczyznę. Po powrocie do kraju przyjął święcenia w 1568 r. i do 1571 r. sprawował prokuraturę konwentu w Pułtusku; był tu profesorem retoryki, katechetą i kaznodzieją. Następnie był rektorem kolegium w Poznaniu, Wilnie i Siedmiogrodzie. W 1594 r. zamieszkał w Krakowie, Poznaniu i znów w Krakowie. Pisał po polsku i po łacinie dzieła teologiczne, polemiczne i kaznodziejskie, największe zaś znaczenie w dziejach literatury języka polskiego zdobył jako tłumacz Biblii wydanej w Drukarni Łazarzowej w Krakowie w 1599 r. Praca nad tłumaczeniem Biblii zajęła mu 10 lat. W 1593 r. ukazał się jego przekład Nowego Testamentu, wydany z poprawkami i psalmami w 1594 r. Pełny przekład został ukończony w 1595 r., ponieważ jednak oparty był na Wulgacie sykstyńskiej, jezuici zobowiązani byli dokonać rewizji przekładu celem dostosowania go do brzmienia Wulgaty klementyńskiej. Praca komisji rewizyjnej zajęła kilka lat i cały oficjalny przekład Biblii ukazał się dopiero dwa lata po śmierci Jakuba Wujka, w 1599 r. Wprowadzone przez komisję rewizyjną przekładu Wujka zmiany i poprawki były liczne i poważne, jednak mimo to przekład ten przeszedł do historii jako przekład Wujka. Biblia Wujka zawiera objaśnienia rzeczowe oraz dogmatyczno-apologetyczne. Zawiera także odniesienia do tekstu oryginalnego, co ma duże znaczenie przy zwrotach błędnie podanych w tekście źródłowym przekładu – Wulgacie klementyńskiej. Jakub Wujek nie był wybitnym mówcą, za to jako pisarz należy do najznakomitszych stylistów swej epoki. Przejrzysta a zarazem zwięzła i wyczerpująca temat budowa jego kazań łączy się ze znakomitym opanowaniem środków stylistycznych wypracowanych i usystematyzowanych przez retorykę starożytną. Utorował drogę pisarskiemu artyzmowi Piotra Skargi, który za życia zaćmił swego poprzednika potęgą krasomówczego talentu, ale go nie przewyższał jako pisarz. Zmarł 27 lipca 1597 r. w Krakowie. Pochowano go w kościele pw. św. Barbary w Krakowie.

Oprac. TK