Niezależna Gazeta Obywatelska

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej trzej polscy matematycy Marian Rejewski (1905-1980), Jerzy Różycki (1909-1942) i Henryk Zygowski (1908-1978) złamali kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Odkrycie to było epokowe i skróciło II wojnę światową o kilka lat. Sukces Polaków uratował życie milionom istnień. Twierdzenie Rejewskiego, będące fundamentem łamania Enigmy, jest twierdzeniem, które wygrało II wojnę światową. Osiągnięcie naukowców jest przykładem polskiego patriotyzmu i polskiego wkładu w budowę wolnej i demokratycznej Europy.

Enigma (z gr. zagadka) – niemiecka przenośna, elektromechaniczna maszyna szyfrująca oparta na zasadzie obracających się wirników została opracowana przez Artura Scherbiusa i była używana w latach 20. XX w. Podczas II wojny światowej wykorzystywały ją niemieckie siły zbrojne i wywiad. Po raz pierwszy szyfrogramy zakodowane przy pomocy Enigmy udało się rozszyfrować polskim kryptologom w 1932 r. zatrudnionym w Biurze Szyfrów kontrwywiadu wojskowego, komórki organizacyjnej Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Sukces Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygowskiego pozwolił na dalsze prace nad dekodowaniem szyfrów stale unowocześnianych maszyn Enigma najpierw w Polsce, a po wybuchu II wojny światowej we Francji i Wielkiej Brytanii.

Polscy matematycy opracowali efektowne metody odszyfrowania Enigmy wykorzystując w tym celu w sposób nowatorski znane teorie kombinatoryczne. W 1938 r. Rejewski opracował kolejne elektromechaniczne urządzenie zwane bombą kryptologiczną, którego zadaniem było automatyczne łamanie szyfru Enigmy w oparciu o opracowaną teorię cykli. Bomba została po raz pierwszy ujawniona 24 lipca 1939 r. Wtedy też jej działanie zostało wyjaśnione pracownikom wywiadów brytyjskiego oraz francuskiego. Plany bomb oraz dwie repliki Enigmy zostały następnie przesłane do Paryża, a stamtąd do Londynu. Jesienią 1939 r. kryptoanalitycy z Bletchley Park zdołali skonstruować wystarczającą ilość bomb. Dzięki pracy Polaków alianci znali tajną korespondencję niemiecką, co pozwoliło im wygrać II wojnę światową. Informacje o rozszyfrowaniu Enigmy było utajnione do lat 70. XX w. Niestety, historyczna prawda o osiągnięciach Polaków jest często przemilczana w prasie zagranicznej. Okres reżimu komunistycznego w Polsce nie pozwolił też na odpowiednie uhonorowanie bohaterów. Pomnik trójki matematyków odsłonięto dopiero 10 listopada 2007 r. w Poznaniu.

Autor: Tomasz Kwiatek