Niezależna Gazeta Obywatelska

Jan Dominik Piotr Jaśkiewicz urodził się 6 lipca 1749 r. we Lwowie w rodzinie ormiańskiej. Był doktorem medycyny Uniwersytetu Wiedeńskiego (1775 r.) i nadwornym lekarzem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (od 1783 r.), a także profesorem chemii i historii naturalnej w Szkole Głównej Koronnej. Jaśkiewicz był przede wszystkim twórcą polskiego słownictwa naukowego w mineralogii i pionierem baloniarstwa.

W latach 1780-1781 odbył podróż naukową do Austrii, południowych Niemiec i Francji. Odwiedził zakłady naukowe, kopalnie i odsłonięcia geologiczne. W 1782 r. podczas wyprawy naukowej z lekarzem, Pawłem Czenpińskim, robił obserwacje geologiczne i botaniczne na południowo-wschodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich i w okolicach Krakowa. Pobrane wówczas próbki badał w zorganizowanym przez siebie laboratorium. Zebrane próbki dendrologiczne znalazły się w Gabinecie Historii Naturalnej Szkoły Głównej Koronnej dając początek (obecnemu) Zielnikowi Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W 1784 r. (rok po braciach Montgolfier) Jaśkiewicz wraz z Janem Śniadeckim skonstruował pierwszy w Polsce balon. 1 kwietnia 1784 r. przeprowadzono eksperyment w Krakowie – był on drobiazgowo przygotowany i naukowo opracowany.

25 czerwca 1787 r. wygłosił w Krakowie, w obecności króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, wykład na temat rozwoju geologicznego Ziemi, ilustrując swoje rozważania przykładami zebranymi na Kielecczyźnie i w okolicach Krakowa. Przedstawione poglądy różniły się od obowiązującej kosmogonii biblijnej. W tym samym roku Jaśkiewicz wycofał się z pracy naukowej i osiadł w Pończowie jako lekarz domowy rodziny Wielopolskich. W latach 1789-1790 był konsyliarzem Komisji Skarbu Koronnego do spraw robót górniczych. Rozpoczął próbną eksploatację złóż węgla kamiennego w okolicach Siewierza (woj. śląskie). Podjął jedne z pierwszych na świecie prób otrzymania koksu. Po wybuchu insurekcji kościuszkowskiej został formalnie szefem Wydziału Instrukcji Narodowej Rady Najwyższej Narodowej, jednak w rzeczywistości jej pracami kierowali jego zastępcy. Zmarł 14 listopada 1809 r. w Krakowie.

Oprac. WN

warto zobaczyć: http://www.ap.krakow.pl/konspekt/34/index.php?i=027