Niezależna Gazeta Obywatelska

Adam Stanisław Naruszewicz herbu Wadwicz urodził się 20 października 1733 r. w Pińsku. Był polskim historykiem i poetą, biskupem smoleńskim, biskupem łuckim, sekretarzem Rady Nieustającej w latach 1781-1786, jezuitą, senatorem. Zwany jest ojcem polskiego klasycyzmu.

Jako kilkunastoletni chłopiec stracił oboje rodziców. W wieku zaledwie 15 lat ukończył szkołę jezuitów w Pińsku i tamże wstąpił do zakonu. Po dziesięcioletnim pobycie na studiach za granicą powrócił do kraju i został w latach 1754 – 1755 wykładowcą łaciny w Akademii Wileńskiej, a potem objął katedrę poetyki, nauki stylu i dziejów literatury. Był podopiecznym księcia Czartoryskiego Z woli zakonu został przeniesiony do Warszawy i podjął wykłady w Collegium Nobilium. Od 1770 r. był redaktorem Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych. Po kasacie zakonu w 1773 r. znalazł schronienie u Aleksandra Sapiehy, wówczas hetmana polnego litewskiego. Od 1775 r. był biskupem koadiutorem smoleńskim (ze stolicą tytularną Emaus), a od listopada 1788 r. formalnym ordynariuszem diecezji smoleńskiej. Naruszewicz był bliskim współpracownikiem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, zwolennikiem Konstytucji 3 Maja. Po przystąpieniu króla do Targowicy także do niej przystąpił – pobierał, jak większość otoczenia Poniatowskiego stałą pensję z ambasady rosyjskiej.

Pisał dzieła historyczne i wiersze. W jego twórczości dominuje klasycyzm. W 1772 r. wydał drukiem dwa tomy przekładów dzieł Tacyta a w 1773 r. dwa tomy pieśni Horacego. Trzeci tom dzieł Tacyta wydał w 1776 r. Uznanie przyniosło mu napisanie takich dzieł jak Historia narodu polskiego czy Dzieje prehistoryczne. W 1781 r. wydał dwa tomy Żywotów Chodkiewicza. Był twórcą wszechstronnym, uprawiającym różne gatunki literackie. Pisał ody podporządkowane celom społecznej dydaktyki. Głosił w nich pochwałę rozumu, który swoją twórczą siłą pokona wszelkie bariery natury. Świadectwem jego racjonalistycznych i zarazem niezwykle optymistycznych przekonań stała się oda Balon, napisana pod wrażeniem pierwszy raz w 1789 r. w Warszawie oglądanego lotu balonem. Największą sławę przyniosły mu jednak satyry. Adam Naruszewicz zmarł 8 lipca 1796 r. w Janowie Podlaskim, a na jego skromnym grobie umieszczono napis: Cor meum et caro mea requiescit in spe (Serce moje i ciało moje spoczywa w nadziei).

Oprac. TK