Niezależna Gazeta Obywatelska

Muzeum Bojowników Getta oraz pośmiertnie gen. Władysław Anders zostali laureatami nagrody Orła Jana Karskiego w 2018 r. – poinformowało PAP w sobotę Towarzystwo Jana Karskiego.Jak podkreśliła w komunikacie przesłanym PAP Kapituła Nagrody Orła Jana Karskiego, obie tegoroczne nagrody posiadają swój kontekst związany z dwoma nadchodzącymi rocznicami, ważnymi dla relacji polsko-żydowskich: 75-leciem Powstania w warszawskim getcie oraz 70-lecia państwa Izrael.

Muzeum Bojowników Getta zostało nagrodzone za „świadectwo pamięci bojowników walczących w gettach o honor i godność Narodu Żydowskiego”. Kapituła przypomniała, że Muzeum, powstałe w 1950 r. w kibucu Lochame ha-Geta’ot było pierwszym muzeum Holocaustu na świecie. „Jego orędownikami byli zamieszkujący kibuc ocaleni powstańcy z getta warszawskiego i wileńskiego, oraz byli więźniowie obozów koncentracyjnych, wśród nich kultowe postaci żydowskiego ruchu oporu w okupowanej Polsce: Antek (Icchak) Cukierman i Celina (Cywia) Lubetkin” – napisała Kapituła. Podkreśliła jednocześnie, że dziś jest to nowoczesna placówka muzealna i edukacyjna, przyjmująca tysiące zwiedzających i uczestników programów edukacyjnych z całego świata.

Generał Władysław Anders pośmiertnie został nagrodzony za „odwagę wsparcia walki o niepodległe państwo żydowskie”. Jak przypomniała Kapituła, Anders po wyprowadzeniu ze Związku Sowieckiego na Bliski Wschód i do Palestyny swojej armii, musiał zmierzyć się z sytuacją, kiedy żołnierze Wojska Polskiego pochodzenia żydowskiego zaczęli wyrażać wolę wstępowania do żydowskich organizacji bojowych i walki o powstanie państwa żydowskiego. „W ogromnej większości chcieli opuścić szeregi Armii Andersa honorowo, za zgodą swojego dowódcy, a nie stawiać się w sytuacji dezerterów. Generał stworzył do tego warunki, ryzykując konflikt z brytyjską administracją Mandatu Palestyny” – podkreślono.

„W ten sposób opuściło Armię Andersa ok. 1,5 tys. oficerów i żołnierzy, którzy mogli stanąć do walki o Izrael i znakomicie zdali w niej egzamin” – napisała Kapituła. Przypomniała, że wśród nich byli m.in. absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, podchorąży Menachem Begin (Mieczysław Biegun), zaprzyjaźniony z Andersem późniejszy jeden z najważniejszych konstruktorów Izraela, jego premier i laureat Pokojowej Nagrody Nobla.

Wręczenie nagród planowane jest w Polsce i Izraelu. Odbiorą je dyrektor generalna Muzeum Anat Livne oraz córka generała Andersa – senator Anna Maria Anders.

O wyborze laureatów nagrody Orła Jana Karskiego decyduje kapituła złożona z osób, które zostały nią uhonorowane w latach poprzednich. Tworzą ją m.in. kard. Stanisław Dziwisz, abp Alfons Nossol, bp Tadeusz Pieronek, profesorowie Karol Modzelewski i Julian Kornhauser oraz rodzina Jana Karskiego reprezentowana przez jego bratanicę dr Wiesławę Kozielewską.

Nagroda Orła Jana Karskiego przyznawana jest od 2000 r. Karski mówił, że chciał, by nagroda jego imienia trafiała do tych, którzy „godnie nad Polską potrafią się zafrasować” oraz tych, którzy „nie będąc Polakami, dobrze Polsce życzą”.

Jan Karski (właśc. Jan Kozielewski) urodził się w 1914 r. w Łodzi. Podczas II wojny będąc kurierem polskiego podziemia, jako jeden z pierwszych przedstawił aliantom relację o eksterminacji Żydów na terenach okupowanej Polski.

Swoje wojenne wspomnienia opisał w książce pt. „Tajne państwo”, po raz pierwszy opublikowanej w 1944 r. Po wojnie Karski uzyskał obywatelstwo amerykańskie, a w 1994 r. honorowe obywatelstwo Izraela. Zmarł w lipcu 2000 r. Prezydent USA Barack Obama odznaczył go pośmiertnie Prezydenckim Medalem Wolności 29 maja 2012 r. (PAP)

Wojciech Krzyczkowski