Niezależna Gazeta Obywatelska

Stefan Władysław Bryła urodził się 17 sierpnia 1886 r. w Krakowie. Był wybitnym polskim inżynierem budowlanym, pionierem spawalnictwa i konstrukcji spawanych, polityk lwowskiej chadecji i poseł na sejm II RP.

Stefan Bryła był absolwentem Wydziału Inżynierii Szkoły Politechnicznej we Lwowie (obecnie Politechnika Lwowska) i wykładowcą w tej szkole od 1907 r. W 1909 r., rok po uzyskaniu dyplomu, obronił doktorat. W 1910 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego. Kontynuował naukę na uczelniach zagranicznych w Berlinie, Paryżu i Londynie.. Pracował na budowach w Niemczech, Francji, Anglii, Kanadzie i USA. W latach 1915–1917 wykładał w Polskim Kolegium Uniwersyteckim w Kijowie. W 1918 r. uczestniczył w walkach o Lwów, a w latach 1919–1920 brał udział w obronie Warszawy.

Od 1921 r. wykładał budowę mostów na Politechnice Lwowskiej, od 1934 r. budownictwo na politechnice w Warszawie. W latach 1938–1939 był dziekanem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W 1928 r. opracował dla Ministerstwa Robót Publicznych pierwsze na świecie przepisy spawania konstrukcji stalowych w budownictwie, które stały się wzorem dla podobnych przepisów w innych krajach. Profesor Bryła był autor lub konsultantem wielu konstrukcji w tej technologii, m.in. pierwszego na świecie drogowego mostu na rzece Słudwi w Maurzycach pod Łowiczem (1929) i wieżowca „Prudential” w Warszawie (1933)oraz kilku nowoczesnych budowli w Katowicach. Warto dodać, że wzniesiony w latach 1932-33 dla Towarzystwa Ubezpieczeń „Przezorność” SA w Warszawie wieżowiec „Prudential” był drugim co do wysokości w Europie, a pierwszym w Polsce tak wysokim budynkiem. Miał 16 pięter oraz 68 m wysokości. Płonący w 1944 r. gmach stał się jednym z symboli powstania warszawskiego. W 1929 r. Stefan Bryła został powołany na członka stałej międzynarodowej komisji mostów i konstrukcji inżynierskich. Napisał ok. 250 prac naukowych, podręczników i artykułów. Był cenionym inżynierem oraz teoretykiem spawalnictwa o międzynarodowym uznaniu; współpracował min. przy budowie wieżowców w USA, m.in. Woolworth Building w Nowym Jorku (wówczas najwyższego budynku na świecie). Należał do wielu polskich i międzynarodowych organizacji technicznych oraz był wybitnym działaczem społecznym i politycznym.

Profesor Bryła zajmował się również polityką. W latach 1923–1926 szefował lwowskiemu oddziałowi chrześcijańskiej demokracji. Był posłem na sejm I, II i III kadencji (1926-1935) z okręgu Lwów. Był zwolennikiem porozumienia się z sanacją, a w 1934 r. roku dokonał rozłamu w ChD powołując propiłsudczykowskie Zjednoczenie Chrześcijańsko-Społeczne.

Podczas II wojny światowej działał w strukturach podziemnego państwa polskiego w Biurze Delegata Rządu na Kraj – był szefem komórki Robót Publicznych i Odbudowy. Opracował w nim min. 10-letni plan powojennej odbudowy Polski ze zniszczeń wojennych oraz instrukcję dla Kedywu AK: „Jak niszczyć stalowe mosty”. Za organizowanie tajnego nauczania 16 listopada 1943 r. został wraz z całą rodziną aresztowany przez Niemców i rozstrzelany 3 grudnia 1943 r. u zbiegu ul. Puławskiej i Goworka w Warszawie. Jego symboliczny grób znajduje się na Starych Powązkach.

Oprac. TK