Niezależna Gazeta Obywatelska

W projektowanej ustawie określa się zasady i wymagania, jakim powinny odpowiadać cmentarze, krematoria, kostnice i domy pogrzebowe, postępowania ze zwłokami, szczątkami i popiołami ludzkimi, a także zasady krajowego i międzynarodowego przewozu zwłok, szczątków lub popiołów ludzkich.

W wykazie prac legislacyjnych rządu na 2017 r. znajduje się projekt ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Odpowiedzialnym za projekt jest Marek Posobkiewicz, Główny Inspektor Sanitarny.
Celem proponowanych zmian jest dostosowanie przepisów do zmian społecznych, obyczajowych i technicznych. Ponadto od 1959 roku – daty powstania obowiązującej ustawy zmieniły się uregulowania prawa międzynarodowego m.in. w zakresie międzynarodowego transportu zwłok lub zwalczania chorób zakaźnych.

Powoduje to liczne kłopoty wykonawcze i interpretacyjne przy stosowaniu przepisów tej ustawy w sprawach takich, jak kwestia przekazywania zwłok do celów naukowych i dydaktycznych, czy też dopuszczalność innych niż wymienione w tej ustawie, a popularnych na świecie, form pochówku.

Trzeba uwzględnić nowe obyczaje i względy zdrowotne

Zwiększyła się mobilność społeczeństwa, także zagraniczna, oraz zaostrzyły się zalecenia dotyczące zwalczania chorób zakaźnych. Generuje to szereg kłopotów dla obywateli usiłujących sprowadzić zwłoki bliskich z zagranicy.
Oprócz wymienionych zmian należy wspomnieć, iż ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych jest napisana zgodnie z zasadami techniki legislacyjnej lat 50-tych XX wieku i próby tworzenia bądź aktualizowania przepisów wykonawczych na podstawie upoważnień ustawowych w niej zawartych napotykają zarzut niekonstytucyjności. Ustawa ta powiela rozwiązania oraz, w znacznej mierze, język ustawy z 17 marca 1932 r. o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyny zgonu.

Włączyć do ustawy praktyki pogrzebowe

Założeniem przyjętym przy tworzeniu projektowanej ustawy jest odzwierciedlenie w przepisach prawnych istniejących praktyk pogrzebowych. Należy bowiem zauważyć, że liczne formy pogrzebu, takie jak kolumbaria, łąki pamięci, czy też pogrzeby morskie z wyboru są praktykowane wbrew obowiązującym przepisom, powodując erozję autorytetu prawa.

Zasady ekshumacji i ogrody pamięci

Problem ten ma rozwiązać nowa ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych, która powinna uwzględnić zmiany w organizacji administracji publicznej i samorządowej, obyczajowości i technice.
W projektowanej ustawie określa się zasady i wymagania, jakim powinny odpowiadać cmentarze, krematoria, kostnice i domy pogrzebowe, zasady postępowania ze zwłokami, szczątkami i popiołami ludzkimi, zasady krajowego i międzynarodowego przewozu zwłok, szczątków lub popiołów ludzkich, krąg osób i podmiotów uprawnionych lub zobowiązanych do pochowania zwłok, szczątków lub popiołów ludzkich oraz zasady przeprowadzania ekshumacji.

Główny Inspektor Sanitarny chce wprowadzić tzw. „Ogrody Pamięci”, w których będzie można rozsypywać prochy zmarłych – jeśli ktoś będzie chciał skorzystać z takiej formy pochówku. Ministerstwo Zdrowia jest sceptczne wobec tego rozwiązania, popularnego w Czechach i innych państwach.

Katarzyna Żaczkiewicz-Zborska