Niezależna Gazeta Obywatelska

Ministerstwo Sprawiedliwości informuje: Rada Ministrów na poniedziałkowym posiedzeniu (5 września 2016 r.) przyjęła projekt ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki oraz niektórych innych ustaw, przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Nowela zakłada jawność oświadczeń majątkowych sędziów – obowiązek ich publikowania w Biuletynie Informacji Publicznej. Projektowane wydłużenie terminu, w którym można wszcząć postępowanie dyscyplinarne oraz wydłużenie terminu przedawnienia spowoduje, że wymierzenie kary dyscyplinarnej wobec sędziego będzie możliwe aż do upływu terminu przedawnienia dyscyplinarnego, tj. w ciągu 8 lat od chwili popełnienia czynu. Zgodnie z przyjętymi przez rząd przepisami łatwiej będzie złożyć skargę na przewlekłość postępowania i uzyskać wysoką rekompensatę.

Zmiany w ustawie – Prawo o ustroju sądów powszechnych

Proponowane zmiany są wynikiem zaleceń opracowanych w ramach IV rundy ewaluacyjnej Grupy Państw przeciwko Korupcji Rady Europy (GRECO) i likwidują nieuzasadnione uprzywilejowanie sędziów wobec pozostałych funkcjonariuszy państwowych zobowiązanych do ujawniania oświadczeń majątkowych. Wprowadzono zatem przepisy, zgodnie z którymi:

1) informacje zawarte w oświadczeniu majątkowym sędziego mają być jawne (analogicznie do uregulowań dotyczących prokuratorów);

2) oświadczenia majątkowe sędziów będą publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej, nie później niż do 30 czerwca każdego roku;

3) za umyślne podanie nieprawdy w oświadczeniu majątkowym składanym przez sędziów sądów powszechnych, sądów administracyjnych i Sądu Najwyższego będzie grozić odpowiedzialność karna za podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu o stanie majątkowym. Dotychczas sędziemu groziła odpowiedzialność dyscyplinarna;

4) wydłużony zostaje okres, w którym można wszcząć postępowanie dyscyplinarne, z trzech do pięciu lat od chwili popełnienia czynu. Dłuższy będzie również okres przedawnienia dyscyplinarnego (wzrośnie z pięciu do ośmiu lat);

5) wprowadzona zostaje nowa kara dyscyplinarna w postaci obniżenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego o 5%-15% na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat;

6) orzeczenie każdej z kar dyscyplinarnych, poza upomnieniem, skutkować będzie pozbawieniem możliwości awansowania na wyższe stanowisko sędziowskie przez okres pięciu lat, niemożnością udziału w tym okresie w kolegium sądu, orzekania w sądzie dyscyplinarnym oraz objęcia w sądzie funkcji prezesa sądu, wiceprezesa sądu, kierownika ośrodka zamiejscowego sądu;

7) wprowadzono obowiązek wymierzania kary łącznej w przypadku jednoczesnego ukarania za kilka przewinień dyscyplinarnych. Przewidziano możliwość wymierzenia kary łącznej, na wniosek obwinionego, gdy popełnił on dwa lub więcej przewinień dyscyplinarnych – zanim zapadło pierwsze, nawet nieprawomocne orzeczenie co do któregokolwiek z nich.

Zmiany w ustawie – Prawo o prokuraturze

Założono, że Prokurator Generalny, Prokurator Krajowy lub inni upoważnieni przez nich prokuratorzy będą mogli przedstawiać organom władzy publicznej, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach także innym osobom – informacje dotyczące działalności prokuratury, w tym informacje dotyczące konkretnych spraw, jeżeli mogą one mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa lub jego prawidłowego funkcjonowania.

Przyjęto także zapis, że w sprawach, w których Trybunał Konstytucyjny orzeka w pełnym składzie, uczestniczy osobiście Prokurator Generalny lub jeden z jego zastępców. Z kolei w sprawach, w których Trybunał orzeka w innych składach, przedstawicielem Prokuratora Generalnego może być prokurator Prokuratury Krajowej lub prokurator innej jednostki organizacyjnej prokuratury, delegowany do wykonywania czynności w Prokuraturze Krajowej i wyznaczony przez Prokuratora Generalnego lub jego zastępcę do udziału w tych sprawach.

Zmiany dotyczące skargi na przewlekłość

Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok pilotażowy w sprawie Rutkowski i inni przeciwko Polsce. Trybunał uznał, że przewlekłość postępowania stanowi w Polsce problem systemowy, którego rozwiązanie wymaga podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych. Chodzi o zagwarantowanie zgodności orzecznictwa polskich sądów (rozpoznających skargi na przewlekłość) ze standardami Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Przyjęte przez polski rząd rozwiązania zakładają:

1) przyznawanie wysokich rekompensat za przewlekłość postepowania: od 2 tys. do 20 tys. zł, jednak nie mniej niż 1 tys. zł za każdy rok trwania przewlekłego postępowania. Jeśli postepowanie dotknięte przewlekłością będzie trwało np. 5 lat, sąd orzeknie rekompensatę od 5 do 20 tys. zł;

2) uwzględnianie przez sąd przy podejmowaniu decyzji o tym, czy doszło do przewlekłości, łącznego dotychczasowego czasu trwania postępowania, tj. od momentu wszczęcia postępowania do chwili rozpoznania skargi – niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona. Oznacza to, że przy badaniu przewlekłości postępowania ocenie sądowej podlegać będzie całość postępowania;

3) w zakresie skargi dotyczącej przewlekłości postępowania o przestępstwa skarbowe, wykroczenia skarbowe lub postępowania karnego, które toczy się przed sądem – sąd ten będzie właściwy do rozpoznania skargi w sprawie przewlekłości postępowania przygotowawczego;

4) złagodzenie wymagań formalnych dotyczących skargi przez rezygnację z wymogu przytoczenia okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie (będzie to fakultatywne). Wprowadzono regułę, że jeżeli skarga nie zawiera żądania stwierdzenia przewlekłości postępowania, to skarżący jest wzywany do uzupełnienia braku skargi. Aktualnie skarga podlega odrzuceniu bez takiego wezwania.

Przepisy wejdą w życie po 14 dniach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Źródło: Komunikat MS