Niezależna Gazeta Obywatelska

Wiktor Paweł Nechay de Felseis urodził się 25 stycznia 1895 r. we Lwowie. Był polskim geologiem, geografem, pedagogiem, dyrektorem I Polskiego Gimnazjum w Bytomiu i kustoszem Muzeum Śląskiego w Katowicach.

Urodził się w rodzinie Stanisławy z domu Michalewskiej i Ernesta – inżyniera i górnika żup solnych. Na krótko przed wybuchem I wojny światowej ukończył szkołę średnią i miał początkowo zamiar rozpocząć studia, wstąpił jednak do Legionów Piłsudskiego i rozpoczął służbę wojskową w I Brygadzie. Po awansie na stopień porucznika został przydzielony do komendy w Wiedniu, a po zakończeniu wojny i odzyskaniu przez Polskę niepodległości pozostał w Wojsku Polskim aż do 1920 r. Wtedy rozpoczął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a po uzyskaniu stopnia doktora rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Geologii i Paleontologii na Politechnice Lwowskiej. Wydał dwie książki z tej dziedziny oraz opublikował szereg artykułów naukowych dotyczących dyluwizmu ziemi dobrzyńskiej i Śląska, jezior polodowcowych Polski oraz analizy ruchu lodowców. Jako naukowiec miał bardzo szeroki zakres zainteresowań. W 1929 r. ożenił się z Teresą Sendzimirówną – siostrą znanego metalurga Tadeusza Sendzimira, którego imię nosi obecnie huta w Krakowie.

Do 1932 r. mieszkał we Lwowie, wtedy to przeniósł się do (Beuthen) Bytomia, należącego wtedy do Rzeszy Niemieckiej. Objął tam stanowisko dyrektora I Polskiego Gimnazjum. W protokole odbiorczym budynku gimnazjum zachowała się następująca charakterystyka: „Prof. Nechay de Felseis, pochodzący z Galicji, który nie zna należycie języka niemieckiego i nie wywarł także korzystnego wrażenia, ma zostać kierownikiem szkoły… Nechay reprezentuje nauki przyrodnicze i geografię”. Okres jego pracy w Bytomiu to okres ciężkiej walki o polskość Śląska i młodzieży oddanej mu pod opiekę. W okresie pełnienia przez niego funkcji dyrektora w gimnazjum bytomskim zaszły istotne zmiany: zdołano pomyślnie przezwyciężyć trudności związane z początkowym okresem istnienia szkoły, znacznie powiększono liczbę uczniów i nauczycieli, wywalczono dla gimnazjum prawa publiczne, szkołę ukończyli pierwsi absolwenci. Na podstawie niemieckich materiałów archiwalnych można odnieść wrażenie, że dr Nechay nie zdobył sobie przychylności całego grona nauczycielskiego, a także niektórych przywódców ruchu polskiego na Górnym Śląsku. Dochodziło do nieporozumień. Cała ta sprawa interesowała władze niemieckie, które żywiły w związku z tym nadzieje na upadek gimnazjum. Ostatecznie 16 stycznia 1936 r. Nechay został zmuszony do rezygnacji z bytomskiej placówki, a jego następcą został Florian Kozanecki. 31 stycznia 1936 r. Wiktor Nechay wyjechał do Katowic, gdzie objął stanowisko kustosza i kierownika działu przyrodniczego w Muzeum Śląskim.

W 1939 r. Nechay powrócił do Lwowa. 3 października został aresztowany przez NKWD i osadzony we lwowskim więzieniu „Brygidki”. Przyczyną aresztowania była działalność w tajnej organizacji wojskowej, która miała za zadanie walkę z sowieckim okupantem oraz przerzuty niedobitków wojskowych do Rumunii i dalej, do organizującego się na Zachodzie Wojska Polskiego. Pod koniec kwietnia 1940 r. wraz z grupą współwięźniów został wywieziony do Kijowa i osadzony w więzieniu „Lubianka”. Prawdopodobnie ostatni raz widziano go 17 grudnia 1940, podobno zmarł w lazarecie więziennym.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wiktor_Pawe%C5%82_Nechay