Niezależna Gazeta Obywatelska

12 listopada, dzień po kolejnej rocznicy odzyskania niepodległości w siedzibie opolskiego oddziału Civitas Christiana odbyło się spotkanie poświęcone Odrodzeniu państwa polskiego i pierwszych latach niepodległości w karykaturze polskiej i obcej. W niezwykły świat tamtych lat, dla których karykatury były jednym z ważniejszych nośników treści wprowadził zebranych dr Marek Białokur – historyk i wykładowca Uniwersytetu Opolskiego.

Na początku dr Bialokur zacytował słowa badacza dziejów karykatury Georga Ramsegera: „karykatura stanowi rodzaj magicznego zwierciadła, które odbija blichtr i polor wszystkich kłamstw, które wynaleźli ludzie, społeczeństwa i instytucje.”
W trakcie spotkania zebrani najpierw poznali najbardziej charakterystyczne przedstawienia Państw tamtego okresu:

Wój Sam (USA)

John Bull (Anglia)

 Marianna (Francja)

Niedźwiedź (Rosja)

aby później przejść do konkretnych karykatur prezentujących poszczególne etapy I wojny światowej: od przygotowań do wojny, poprzez poszczególne etapy konfliktu, na podpisaniu traktatu wersalskiego kończąc. W części dotyczącej konfliktu z lat 1914-1918 na karykaturach pojawiały się wątki Polski i odzyskania przez nią niepodległości.

Przedstawione karykatury pokazują jak propaganda poszczególnych państw posiłkowała się tym środkiem przekazu dla przedstawienia swojej wizji działań zbrojnych i aktualnej sytuacji międzynarodowej.

Osobny rozdział swojego wystąpienia historyk poświęcił pierwszym miesiącom i latom po odzyskaniu przez nasz kraj niepodległości. Pokazywał jak w zagranicznej prasie ukazywano starania Polski o ustalenie granic państwa, jak w tym czasie postrzegały nas inne narody.
Jeżeli chodzi o krajowe podwórko tamtych lat, to środowisko związane z Piłsudskim korzystało z karykatury dla propagandy, podczas gdy np. prawica nie odpowiadała na te zaczepki prezentowane głównie na łamach Cyrulika Warszawskiego. Idealizowano głównie postać Józefa Piłsudskiego, przedstawiając go m. in. jako tego, który przynosi Polsce takie wartości jak patriotyzm, państwowość, pracę, wytrwałość i samorządność. Jego przeciwników oskarżano natomiast o partyjniactwo, nieróbstwo, korupcję i nepotyzm.

Po tym, blisko dwugodzinnym spotkaniu jedno jest pewne – odbiór karykatury wymaga skupienia i zastanowienia, gdyż jak to określił dr Białokur: Karykatura nie zawiera rzeczy zbędnych. Każda kreska ma swoje miejsce w przekazie zaproponowanym przez autora.

Spotkanie odbyło się pod patronatem portalu Biało-czerwone.opole.pl zbierającego w swym działaniu wszelkie inicjatywy patriotyczne dziejące się w Opolu w jednym miejscu.

Autor: Daniel Bialik