Niezależna Gazeta Obywatelska

61 lat temu, 6 listopada 1951 r. o godz. 14:00 z taśmy produkcyjnej FSO zjechała pierwsza Warszawa M-20 zmontowana z części sprowadzonych z ZSRR. Był to pierwszy w powojennej historii Polski samochód produkowany seryjnie.

FSO Warszawa (potocznie: warszawka, garbuska) to samochód osobowy produkowany od 6 listopada 1951 r. do 30 marca 1973 r. w FSO (w warszawskiej fabryce na Żeraniu) na licencji ZSRR. Gamę jednostek napędowych stanowiły dwa benzynowe silniki R4 o pojemności skokowej 2120 cm³, dolnozaworowy M-20 i górnozaworowy S-21. Moment obrotowy przekazywany był poprzez suche jednotarczowe sprzęgło, 3-biegową manualną skrzynię biegów (od 1971 w niewielkiej liczbie egzemplarzy skrzynia 4-biegowa) i wał napędowy na oś tylną. Pierwsze Warszawy (M20, 200, 201 i 202) charakteryzowały się 4-drzwiowym nadwoziem typu fastback. Od 1964 r. produkowana była wersja sedan, zaś od 1965 5-drzwiowe kombi. Przez cały okres produkcji Warszawa poddawana była licznym modernizacjom.

Początkowe plany zakładały produkcję na poziomie 25 000 sztuk rocznie, do końca roku 1951 powstało jednak jedynie 75 egzemplarzy. W następnych latach nigdy nie udało się osiągnąć założeń produkcyjnych. W początkowym okresie produkcji samochód montowany był z części radzieckich. Dopiero 19 września 1953 r.zmontowano silnik M-20 w całości z części polskich. W marcu 1954 r.  wykonano pierwsze nadwozie z polskich wytłoczek, natomiast w lipcu tego samego roku rozpoczęto seryjną produkcję mostów napędowych, przekładni kierowniczych oraz wałów napędowych. W 1954 r. rozpoczęto również eksport. Początkowo samochód trafiał do Chin, Rumunii, Albanii oraz Bułgarii. Zakładano, że w 1955 r. zostanie wyprodukowanych 12 000 egzemplarzy, jednak ich liczba okazała się trzy razy mniejsza. Warszawa M-20, samochodem w całości montowanym z podzespołów wyprodukowanych w Polsce, stała się w 1956 r. Produkcja była cały czas modyfikowana. Powstały także odmiany specjalne Warszawy: radiowóz, ambulans/sanitarka, furgon, pocztylion oraz drezyna. W oparciu o podzespoły dedykowane dla Warszawy skonstruowano także samochody dostawcze: Żuka, Nysę oraz Tarpana. Ostatnia Warszawa zjechała z taśmy produkcyjnej 30 marca 1973 r. Przyczyniło się do tego faktu wprowadzenie w 1967 r. następcy dla przestarzałego samochodu z FSO, Polskiego Fiata 125p. Przez cały okres produkcji powstało ogółem 254 471 egzemplarzy modelu, z czego 72 834 trafiło na eksport.

Oprac. TK