Niezależna Gazeta Obywatelska

Na 21 – 22 grudnia przypada tzw. Godowe Święto (Szczodre Gody, Święto Zimowego Staniasłońca) – pradawne święto Słowian obchodzone w okresie przesilenia zimowego. Było to jedno z czterech głównych świąt solarnych obchodzone przez wszystkie współczesne grupy rodzimowiercze. Święto to wyznaczało początek nowego roku. W mowie dawnych Słowian słowo „god” oznaczało „rok”. Oryginalnie nazwą „gody” określano czas przejściowy pomiędzy starym i nowym rokiem (czas „styku” starego i nowego godu – stąd nazwa miesiąca „styczeń”; nazwa „gody” funkcjonuje w języku czeskim i łużyckim). Wszystkie ludy indoeuropejskie (i nie tylko) posiadają mity o narodzinach (odrodzeniu) Słońca (lub odpowiadającego mu boga). Na okres przesilenia zimowego przypadały również największe święta Rzymian.

Terminem „Gody” określano czas od dzisiejszego Bożego Narodzenia do święta Trzech Króli. Zaprzestawano wówczas wszelkiej pracy fizycznej i spędzano czas na wzajemnych odwiedzinach, przyjmowaniu gości, obdarowywaniu się prezentami i śpiewaniu tradycyjnych, starych pieśni. Chrześcijanie, nie mogąc wyplenić tych zwyczajów, zmienili ich znaczenie i zastąpili jasełkami i śpiewaniem kolęd. Tradycją było również rozdawanie (początkowo tylko dzieciom i krewnym) upominków i tradycyjnych pierogów zwanych „szczodrakami”. Zwyczaj ten dzisiaj przerodził się w tradycję obdarowywania prezentami bliskich w Wigilię.

Warto dodać, że u Słowian przesilenie zimowe poświęcone było także duszom zmarłych przodków. By dusze zmarłych mogły się ogrzać palono na cmentarzach ogniska i organizowano rytualne uczty (z którymi w późniejszym okresie przeniesiono się do domostw). Był to też szczególny czas na odprawianie wróżb mogących przewidzieć przebieg przyszłego roku np. pogodę i przyszłoroczne zbiory. Do dziś zachowały się zwyczaje związane ze słowiańskim Godowym Świętem, takie jak kładzenie sianka na stole wigilijnym. Warto dodać, że zwyczaj ubierania choinki przybył do nas z Niemiec na przełomie XVIII i XIX w. i zastąpił słowiańską tradycję dekorowania snopa żyta.

Oprac. TK