Niezależna Gazeta Obywatelska

NIE była kadrową organizacja wojskowa, której zadaniem było kontynuowanie walki o niepodległość Polski po wkroczeniu Armii Czerwonej. Idea NIE narodziła się w drugiej połowie 1943 r. w Polsce jako rozwinięcie instrukcji Rządu RP na uchodźstwie z 27 września 1943 r., przewidującej zachowanie konspiracji cywilnej w przypadku nienawiązania stosunków z ZSRR. Autorami koncepcji organizacyjnej i pierwszej wersji statutu byli wysocy oficerowie Armii Krajowej. Sama koncepcja NIE była konkretyzowana przy okazji wymiany depesz pomiędzy Komendantem Głównym AK gen. Tadeuszem Komorowskim, a Naczelnym Wodzem gen. Kazimierzem Sosnkowskim, dotyczących Akcji „Burza”.

Struktury NIE w terenie miały być rozbudowywane przez ściśle zakonspirowany sztab z płk. Augustem Emilem Fieldorfem – „Nilem” na czele. Przy doborze członków obowiązywały surowe kryteria – ścisła konspiracja i przede wszystkim nakaz zrywania kontaktów z AK. Fieldorf został powołany do zadań organizacyjnych, zaś po ich zakończeniu miał zostać Szefem Sztabu Komendy Głównej NIE. Wybuch Powstania Warszawskiego realizowana przez AK Akcja „Burza” spowodowały całkowitą dezorganizację struktur NIE i utratę łączności z terenami na wschód od linii frontu. Większość oficerów oddelegowanych do NIE wzięła udział w powstaniu, tym samym dekonspirując się i po kapitulacji musiała pójść do niewoli niemieckiej. Po upadku powstania gen. Okulicki powierzył gen. Fieldorfowi działania NIE miała podjąć po rozwiązaniu Armii Krajowej 19 stycznia 1945 r.Organizacja odbudowanie od podstaw struktur NIE.

Bezpośrednie została sparaliżowana po przypadkowym aresztowaniu gen. Emila Fieldorfa „Nila” (7 marca 1945 r.) przez  NKWD zesłaniu go – nierozpoznanego – w głąb oraz po aresztowaniu gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka” wraz z przywódcami  Polskiego Państwa Podziemnego (27 marca 1945 r.) i wywiezieniu do Moskwy, gdzie władze sowieckie wytoczyły im w czerwcu 1945 r. pokazowy „proces szesnastu”. 7 maja 1945 r. gen. Władysław Anders Naczelny Wódz Sił Zbrojnych rozwiązał NIE. Organizacja NIE wedle swojego statutu była organizacją nastawioną przede wszystkim na działalność długoterminową. Jej rozwiązanie i powołanie w jej miejsce Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj świadczyło o rezygnacji przez Sztab Naczelnego Wodza z zamierzeń długofalowych na rzecz działań o charakterze wybitnie doraźnym.

 Autor: Tomasz Kwiatek