Niezależna Gazeta Obywatelska

Jutro, w środę 2 marca 2011 r. Prezydent Miasta Opola oficjalnie otworzy gmach Miejskiej Biblioteki Publicznej w Opolu przy ul. Minorytów. O godz. 17:00 gmach zostanie otwarty dla wszystkich opolan, a wydarzenie uświetni koncert opolskiego zespołu QSZ. To będzie prawdziwe święto dla środowiska architektów, konstruktorów i budowlańców. Obiekt o powierzchni użytkowej 2366 m² i kubaturze 10742 m³ jest imponujący i robi wrażenie. Jest też świadectwem dobrej kondycji środowiska naszych opolskich architektów i inżynierów budownictwa. Mamy nadzieję, że jego patronem zostanie najwybitniejszy Polak, papież Jan Paweł II. Z tej okazji przypominamy historię tej wyjątkowej realizacji. A jutro opublikujemy wywiad z konstruktorem Mirosławem Łotarewiczem.

Budynek dzisiejszej biblioteki, a dawnej kamiennicy czynszowej z XIX w. usytuowany jest w obrębie starego miasta, niedaleko rynku. Sąsiaduje z kanałem Młynówką oraz parkiem miejskim. W jego sąsiedztwie znajduje się gotycko-barokowy klasztor franciszkanów oraz Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu. Konkurs na adaptację zabytkowego budynku na bibliotekę rozpisano w 2006 r. Jego zwycięzcą został znany opolski architekt Andrzej Zatwarnicki (pracownia ARCHITOP). W październiku 2010 r. zakończono realizację przebudowy i rozbudowy zabytku na bibliotekę. Zanim przystąpiono do realizacji, wykonano badania archeologiczne, podczas których odkryto fragmenty średniowiecznych murów miejskich, które po odtworzeniu wyeksponowano na obiekcie. Priorytetem wykonawców była ochrona substancji zabytkowej ściany frontowej obiektu. Architekt Zatwarnicki zaplanował przebudowę wnętrza budynku o konstrukcji tradycyjnej, wraz z wymianą całego układu nośnego ścian i stropów. Jednak w czasie realizacji zastosowano ciekawą i nowatorską technikę utrzymania zabytkowej fasady. W starą tkankę kamienicy wprowadzono przed rozbiórką przestrzenny żelbetowy układ słupowo-ryglowy rozmijający się z istniejącą konstrukcją kamienicy. Po jego wykonaniu zakotwiono do niego pozostawianą fasadę a pozostałą część obiektu wyburzono. Uzupełniony następnie o stropy i ścianki wypełniające żelbetowy układ słupowo-ryglowy stał się podstawowym układem konstrukcyjnym budynku biblioteki. Rozwiązanie to niewidoczne po realizacji obiektu, podczas projektowania wymagało specyficznego sposobu podejścia do funkcji i konstrukcji, co znacznie ograniczyło koszty inwestycji.

Generalnie gmach biblioteki zbudowany jest z dwóch zewnętrzne i stylistyczne różnych modułów: starszy pochłaniający istniejącą XIX-wieczną kamienicę i wykorzystujący jej neoklasycystyczną fasadę oraz nowy moduł o prostej formie kaskadowo wtapiający się w otoczenie. Główne wejście do biblioteki znajduje się w nowej części budynku od strony ul. Minorytów. Miejsce to wyznaczają – przeszklona szczelina między pylonami i wydzielony pas posadzki przenikający do wnętrza. Do wejścia prowadzi również parkowa aleja z pochylnią dla spacerowiczów. Z parku przy pl. Wolności dostępne jest niezależne wejście do kawiarenki literackiej. Elewacja starej XIX-wiecznej kamienicy (odnowiona i adoptowana bez przebudowy) – bogata w detal zestawiona została z nową, prostą formą. Oddzielenie stanowi przeszklona szczelina. Nowa część ma w sposób symboliczny kojarzyć się z pełnioną funkcją biblioteki – tomy książek ustawione na półce, czy jak arkusze zapisanego papieru. Ściany „popisane” gazetowym graffiti (ulubione teksty Edwarda Stachury z czasów studenckich), poziomym rytmem nawiązują do podziałów i gzymsów zabytkowej fasady. Szczeliny i przeszklenie od strony parku i kanału Młynówka otwierają przestrzenie projektowanego budynku na otaczającą zieleń, wodę i secesyjny „Zielony Mostek”, pozwalają zaglądać do środka. Ważna jest żywa relacja z otoczeniem i płynne przechodzenie wnętrza na zewnątrz i zewnętrza do środka.

Nową i starą część budynku rozdzielono podświetlaną wypełnioną kamieniami “fosą” z bambusami, która kontynuowana jest przebiegającym przez wszystkie piętra pęknięciem we wnętrzu, a na zewnątrz stanowi szklany wąski łącznik doświetlający poszczególne kondygnacje. Łączność obu części, nowej i starej na wszystkich poziomach umożliwiają kładki, pomosty pomiędzy starym a nowym po których dostajemy się np. w parterze z holu do sali konferencyjnej. Znajdując się na dowolnej kładce możemy obserwować zieleń kanału z jednej strony lub ruch miejski w przedłużeniu ulicy w stronę wschodnią. Generalnie wnętrze biblioteki w sposób ścisły realizuje zadany program użytkowy zwracając uwagę na dwie drogi – drogę czytelnika i drogę książki. Na I piętrze znajduje się czytelnia z działem udostępniania zbiorów, z punktami obsługi dzieci i dorosłych, katalogami komputerowymi oraz skomputeryzowanym punktem samodzielnej obsługi czytelnika, “pokój bajek” z widokiem do patio, z punktem obsługi dzieci. Na II piętrze – zbiór audiowizualny z mediateką, wypożyczalnia dla dorosłych z czytelnią komputerową przy zbiorach, dostępem do Internetu i katalogiem oraz działem informacji i promocji. III Piętro obejmuje dział gromadzenia i opracowania zbiorów z centralnym magazynem książek oraz administrację i serwerownię. Posiada bezpośrednie połączenie z pionem komunikacyjnym i windą. Sekretariat i dyrekcja w pobliżu klatki schodowej „czytelników”. Z sekretariatu i komunikacji ogólnej znajduje się wyjście na taras z widokiem na wodę.

Autor: Tomasz Kwiatek na podstawie materiałów opracowanych przez architektów na www.sztuka-architektury.pl