Niezależna Gazeta Obywatelska

Wieża Radiostacji Gliwickiej jest nie tylko najbardziej interesującą budowlą Gliwic, ale również najważniejszym zabytkiem powiatu gliwickiego oraz najbardziej fascynującym dziełem architektonicznym tegoż powiatu. Najbardziej charakterystyczny element gliwickiego krajobrazu od 2009 roku jest również znakomicie widoczny po zmroku, dzięki systemowi iluminacji oświetlenia wieży potężnymi reflektorami.

Gliwice, podobnie jak większa część miast Górnego Śląska to miasto niedoceniane turystycznie, aczkolwiek niesłusznie. Siedziba władz powiatu gliwickiego jest miastem dużym zarówno pod względem powierzchni oraz liczby ludności. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na dzień 31.12.2014 roku Gliwice z blisko 185 tysiącami mieszkańców są 19. najludniejszym miastem w Polsce. Według tych samych danych jest to też 17. największe miasto w Polsce pod względem powierzchni.

Miejscowość jest położona w zachodniej części województwa śląskiego w pobliżu Jeziora Dierżno Duże. Oprócz jeziora wspaniałym miejscem dla wszystkich miłośników przyrody są liczne parki miejskie oraz Gliwicka Palmiarnia, będąca jednym z kilkunastu tego typu obiektów znajdujących się na terenie naszego kraju.

Do najważniejszych zabytków Gliwic zaliczają się bez wątpienia zabytki gliwickiej starówki z Zamkiem Piastowskim, Willą Caro i Kościołem Wszystkich Świętych na czele.
Jednak zdecydowanie centralną pozycję na liście gliwickich zabytków zajmuje wieża antenowa Radiostacji Gliwickiej, należąca do kompleksu Muzeum Historii Radia i Sztuki Mediów – Radiostacja Gliwice.

Wszystkie obiekty Radiostacji zostały zbudowane przez niemiecką firmę Lorenz w latach 1934-35. Wieża Radiostacji Gliwickiej była jedną z kilkunastu ponadstumetrowych drewnianych wież nadawczych wzniesionych na terenie Niemiec w latach 30. dwudziestego wieku. Podobnie jak pozostałe wieże, budowla została zbudowana w celu zwiększenia mocy nadawania sygnału radiowego. Wieża Radostacji Gliwickiej jest jednym z niewielu tego typu obiektów, który przetrwał do naszych czasów. Według danych Urzędu Miejskiego w Gliwicach licząca 111 metrów wieża jest obecnie najwyższą tego typu konstrukcją drewnianą w Europie i jedną z najwyższych na świecie.

Budulcem wieży jest drewno modrzewiowe, szczególnie odporne na szkodniki oraz czynniki atmosferyczne. Bale wieży połączone są za pomocą 16 100 mosiężnych śrub oraz drewnianych kołków. Do jej budowy nie użyto ani jednego stalowego gwoździa. Pojedyncze maszty, stanowiące konstrukcje wsporczą dla anten nie zostały wykonane ze stali z uwagi na zakłócenia jakie powodowały konstrukcje stalowe.

Powierzchowne piękno budowli, jej trwałość i użyteczność, a także fakt iż jest to najwyższa drewniana konstrukcja w Europie to niejedyne powody, dla których wato odwiedzić Gliwicką Radiostację.

Budowla jest także świadkiem wielkiej historii. To właśnie z Radiostacją Gliwicką jest związana tzw. „prowokacja gliwicka”. 31 sierpnia 1939 roku o godzinie 20.00 do budynków radiostacji wtargnęło siedmiu ubranych po cywilnemu, uzbrojonych esesmanów. Nazistowscy żołnierze jako rzekomi powstańcy śląscy sterroryzowali niemiecką załogę radiostacji. Po przejęciu obiektu nadali komunikat w języku polskim: „Uwaga!Tu Gliwice. Rozgłośnia znajduje się w rękach polskich…” Dalsza część odezwy nie została wyemitowana z powodów problemów technicznych. Ciekawostką, którą warto dodać jest to, że operacja przebiegła z problemami, ponieważ w Radiostacji Gliwickiej przy ulicy Tarnogórskiej brakowało studia mikrofonowego, które znajdowało się w drugiej gliwickiej radiostacji, która znajdowała się przy ulicy Radiowej. Komunikat został nadany przez mikrofon burzowy, służący do zawiadamiania słuchaczy, że radiostacja zostanie na chwilę wyłączona z powodów wyładowań atmosferycznych.
W jednym z budynków Radiostacji przy ulicy Tanogórskiej hitlerowscy żołnierze zamordowali obywatela niemieckiego narodowości polskiej, uczestnika powstań śląskich Franciszka Hanioka.. Dzień wcześniej Haniok został aresztowany w rodzinnej wsi Łubie pod Pyskowicami. Odurzonego narkotykami Hanioka, Niemcy przewieźli do Radiostacji i zastrzelili około godziny 20.10. Ofiara miała być dowodem na to, że odpowiedzialność za incydent gliwicki ponoszą Polacy. Hitlerowscy żołnierze zadbali o to, żeby Haniok miał przy sobie miał prawdziwe dokumenty. Franciszek Haniok zstał uznany za pierwszą ofiarę II wojny światowej

1 września 1939 roku Adolf Hitler wygłosił przemówienie, w którym wypowiedzenie wojny Polsce usprawiedliwił prowokacjami granicznymi, dokonanymi rzekomo przez Polaków. Tak naprawdę Niemcy przeprowadzili szereg prowokacji na granicy polsko-niemieckiej celem dostarczenia argumentów dla rządów Wielkiej Brytanii i Francji, aby te nie wywiązały się z traktatów gwarantujących pomoc militarną Polsce.

Hitler w swoim przemówieniu nie wymienił jednak „awantury gliwickiej”, która nie zakończyła się stuprocentowym powodzeniem. Incydent był jednak jedną z najważniejszych wiadomości dnia w radiu, agencjach telegraficznych oraz prasie na świecie. Prawda na temat prowokacji wyszła na jaw podczas procesu norymberskiego, dzięki zeznaniom dowodzącego akcją SS-Sturmbannfuhrera Alfreda Naujocksa.

Po wojnie Radiostacja służyła Telekomunikacji Polskiej między innymi do nadawania programu Radia Katowice, zagłuszania Radia Wolna Europa oraz do produkcji nadajników radiowych. Posesja Radiostacji została wykupiona przez samorząd gliwicki w 2002 roku, natomiast od 2005 roku funkcjonuje tu Muzeum Historii Radia i Sztuki Mediów, będące częścią Muzeum w Gliwicach.

Radiostacja położona jest przy dwupoziomowym skrzyżowaniu ulicy Tarnogórskiej ze starą autostradą (Al. Jana Nowaka-Jeziorańskiego).
Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej Muzeum w Gliwicach pod adresem http://www.muzeum.gliwice.pl/gliwicka-radiostacja/.

August Ciechociński

Źródła:
oficjalne materiały promocyjne Urzędu Miejskiego w Gliwicach
http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/rankingi-statystyczne/miasta-najwieksze-pod-wzgledem-liczby-ludnosci/ dostęp 23.05.2016 r.
http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/rankingi-statystyczne/miasta-najwieksze-pod-wzgledem-powierzchni/ dostęp 23.05.2016 r.
http://www.muzeum.gliwice.pl/gliwicka-radiostacja/ dostęp 23.05.2016 r.
http://www.drewno.pl/artykuly/9337,konserwacja-drewnianej-wiezy-radiostacji-w-gliwicach.html dostęp 23.05.2016 r.
http://www.24gliwice.pl/wiadomosci/gliwicka-wieza-radiostacji-najwyzszym-drewnianym-obiektem-na-swiecie-juz-nie/ dostęp 23.05.2016 r.
http://spotkaniezzabytkiem.pl/radiostacja_calosc.pdf dostęp 23.05.2016 r.

jkg