Niezależna Gazeta Obywatelska

Podczas Wiosny Ludów, 21 lipca 1848 r. ks. Józef Szafranek przedłożył w niemieckim Zgromadzeniu Narodowym w Berlinie petycję popartą 500 tysiącami podpisów, w której domagał się zagwarantowania swobodnego używania i pielęgnowania języka polskiego w szkole oraz tego, by nieznajomość języka niemieckiego nie była przeszkodą do objęcia jakiegokolwiek urzędu. Ks. Szafranek zażądał w ośmiu punktach m.in.:

• zagwarantowania i pielęgnowania języka polskiego na Górnym Śląsku,
• wydawania praw, rozkazów, dekretów, rozporządzeń, nakazów i obwieszczeń w języku polskim i w wystarczającej ilości,
• uczynienia języka polskiego językiem wykładowym w udzielaniu nauki religii i nauki elementarnej w powiatach, wsiach i koloniach zamieszkanych przeważnie przez Polaków.

Wśród popierających akcję ks. Szafranka był nauczyciel z Lubszy (pow. lubliniecki), założyciel Towarzystwa Pracujących dla Oświaty Ludu Górnośląskiego i Towarzystwa Nauczycieli Polaków, redaktor Dziennika Śląskiego, Józef Lompa.

 

Ks. Józef Szafranek urodził się 18 lutego 1807 r. w Gościęcinie koło Koźla. Był polskim księdzem katolickim, działaczem społecznym, politycznym, autorem i wydawcą. Święcenia kapłańskie przyjął 9 marca 1831 r. W latach 1831-1832 był wikarym w Grzędzinie. W latach 1832-1839 był wikarym w Raciborzu. W 1839 r. założył pierwsze w Europie koło czytelnicze w Bytomiu. Od 1840 r. aż do śmierci, był proboszczem bytomskiej parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Udzielał się politycznie: W latach 1848-1849był posłem do Pruskiego Zgromadzenia Narodowego; w 1848 r. w okręgu bytomsko-tarnogórskim, a w 1849 r. w okręgach żorskim i gliwickim. Pierwotnie zasiadał w ławach lewicy (niemieckich demokratów), a w kolejnej kadencji przeniósł się do Koła Polskiego. W 1851 r. musiał zrzec się mandatu, gdyż jego wypełnianie kolidowało z pracą duszpasterską, wcześniej krytykowany przez zwierzchników za swoją lewicową postawę (gdy biskup zakazał mu zasiadania w ławach poselskich lewicy – stał przez całe posiedzenia), a tym samym zakończyć karierą polityczną. Działał w ruchu trzeźwości. W czasie epidemii cholery i tyfusu opiekował się chorymi, ubogimi i sierotami. W 1855 r. napisał list do bytomskiego magistratu, motywujący potrzebę utrakwistycznego (dwujęzycznego) szkolnictwa. Założył pierwszą żeńską szkołę zawodową w 1853 r. oraz przyczynił się do założenia polskiego katolickiego gimnazjum w Bytomiu w 1867 r. a także w 1869 r. szkoły średniej dla dziewcząt i ochronki. Prowadził działalność publicystyczną i wydawniczą, organizował pielgrzymki do Piekar i na Górę Świętej Anny. Był twórcą Stowarzyszenia Rodzin Chrześcijańskich. Po zabronieniu w czasach Kulturkampfu nauczania języka polskiego w szkołach elementarnych w 1872 r. został przez władze pruskie w roku następnym odsunięty od nadzoru nad szkołami. Wskutek obrażeń po wypadku zmarł 7 maja 1874 r. Pochowano go na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu.

Oprac. TK