Niezależna Gazeta Obywatelska

 

Już po raz kolejny z inicjatywy mieszkańca Kędzierzyna-Koźla – inż. Mieczysława Kuleszyńskiego, krewnego hetmana Jan Karola Chodkiewicza odbyły się w Gogolinie, na Górze św. Anny i w Leśnicy uroczystości związane z obchodami 96. rocznicy III Powstania Śl. i Dnia Kadeta.Wzięła w nich udział liczna grupa mieszkańców naszego miasta, młodzież kędzierzyńsko-kozielskich szkół średnich, drużyna Strzelca, członkowie Stowarzyszenia Patriotycznego z Kędzierzyna-Koźla oraz grupa kadetów z jedynego w Polsce Akademickiego Korpusu Kadetów z Suchedniowia z pocztem sztandarowym. Były też sztandary i delegacje młodzieży z Zespołu Szkół im. Powstańców Śl. oraz gimnazjum Orląt Lwowskich z Kędzierzyna-Koźla.
Patronat na obchodami sprawował Wojewoda Opolski Adrian Czubak, uczestniczyli w nich także senator opolski – Grzegorz Peczkis, komendant Wojskowej Komendy Uzupełnień z Kędzierzyna-Koźla mjr. Jarosław Krzemiński oraz kustosz Muzeum Ziemi Kozielskiej Emilia Bandrowska.
Dzień Kadeta ustanowiony został w 1930 roku przez marszałka Józefa Piłsudskiego i był bardzo uroczyście świętowany w II RP. Przypominał on o bohaterskim czynie zbrojnym 112. uczniów szkół wojskowych – kadetów lwowskich i modlińskich, którzy porwani patriotycznym uniesieniem spontanicznie włączyli się do walk powstańców w III Powstaniu Śląskim. Siedmiu z nich w czasie walk w rejonie Góry św. Anny poniosło największą ofiarę oddając swoje młode życie za Matkę Ojczyznę.
Z rąk niemieckich siepaczy zginęli kadeci: 19 letni zwiadowca powstańczy kapral hr. Karol Chodkiewicz z pszczyńskiego pułku piechoty, który poległ 21 maja 1921 roku w bitwie pod Lichynią. Jego starszy o rok kolega Henryk Czekaliński – z III baonu Karola Brandysa, został zabity przez Niemców 10 czerwca pod Ziębowicami oraz jego równolatek Zbigniew Pszczółkowski zwiadowca z podgrupy Butryma, który poległ w tej samej bitwie. Zginęli również Zygmunt Tłoczyłowski strzelec z pszczyńskiego pułku Franciszka Rataja, który został ciężko raniony przez Niemców w czasie walk pod Lichynią. Poległ także warszawiak Zbigniew Zaszczyński urodzony w 1901 roku, walczący w pod Zębowicami w podgrupie Linkie, oraz kpr. Zygmunt Zakrzewski z 3. kompanii powstańczej, który będąc ranny w niewoli niemieckiej zmarł 21 maja w Gogolinie, w wyniku odniesionych ran pod Górą św. Anny. Poległ też pochodzący z Siedlec kpr. Zygmunt Kuczyński artylerzysta z 3 baterii powstańczej, został ranny w głowę koło Kotlarni i był leczony był w lazarecie w Starej Kuźni i tam został zamordowany przez Niemców. Od kliku lat jest on patronem największej szkoły podstawowej w naszym mieście SP nr. 12. , a przez długie lata jego imię nosił kozielski Pułk Artylerii Mieszanej.
Już po raz drugi obchody Dnia Kadeta rozpoczęły się Gogolinie pokojową patriotyczną manifestacją grupy mieszkańców Opolszczyzny w miejscu gdzie na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia wylany został fundament pod monument i złożone są ogromne głazy z granitu i piaskowca przeznaczone na budowę pomnika poświęconego pamięci poległych kadetów. Ponad trzy dekady temu zostały one zakupione przez Radę Ochrony Miejsc Walki i Męczeństwa. Gotowy jest też projekt pomnika opracowany przez dwóch profesorów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie – Adama Myjaka i Jana Pastwę. 29 maja 1988 roku wmurowany został akt erekcyjny pod jego budową. Lecz inicjatywa ta zgłoszona w 1981 roku przez liczne jeszcze w tamtym czasie środowisko kadeckie nie może doczekać się realizacji, ze względu na brak zgody lokalnych władz samorządowych. Tam właśnie odbył się apel poległych, a przedstawiciele władz wojewódzkich z Opola i powiatu krapkowickiego, delegacja z Kędzierzyna-Koźla i członkowie Stowarzyszenia Patriotycznego złożyli kwiaty.
Następnie uczestnicy uroczystości udali się na Górę św. Anny gdzie w tamtejszej Bazylice odprawiona został uroczysta msza święta koncelebrowana przez 5 księży. Była ona kontynuacją zapoczątkowanej w 1921 roku tradycji mszy św. odprawianych w pierwszą niedzielę po dacie 21 maja, czyli rocznicy śmierci większości kadetów.
Kolejnym punktem obchodów Dnia Kadeta była konferencja naukowa w Muzeum Czynu Powstańczego w Leśnicy, poświęcona powstaniom śląskim i udziałem w nich kadetów II RP.
Na wstępie odczytany został list Wojewody Opolskiego Adriana Czubaka, skierowany do uczestników obchodów Dnia Kadeta. W nim Wojewoda napisał m.in.: :”Kiedy mówi się o Powstaniach Śląskich , bardzo słusznie wspomina się o ogromnym bohaterstwie Ślązaków broniących Góry św. Anny, bijących się z Niemcami o dworce kolejowe w Kędzierzynie i w Oleśnie, a także wysadzających mosty kolejowe co mocno skomplikowało zaopatrzenie niemieckich wojsk. Mało, kto pamięta jednak o niezwykłej grupie 112 młodych ludzi, którzy dzięki swojemu heroizmowi, mogą być stawiani w jednym szeregu z najwybitniejszymi postaciami polskiej historii. Młodzi kadeci, których dzisiaj wspominamy zbiegli ze swoich macierzystych jednostek we Lwowie i Modlinie , żeby wspomóc powstańców śląskich. Ich odwaga i męstwo sprawiło, że Ślązacy, choć początkowo odnosili się do nich nieufnie, szybko nabrali do nich przekonania. Ślązacy i Kresowiacy ramię w ramię razem dzielnie walczyli w obronie ziem zamieszkałych w większości przez Polaków.(…)
Lata 1919-1921 to czas kiedy Rzeczypospolita zrywała kajdany niewoli . a jej niepodległość wykuwała się w ogniu i krwi., trzech Powstań Śląskich, Powstania Wielkopolskiego obrony Lwowa czy odparcie czerwonej bolszewickiej nawały wpłynęło na wygląd i niezwykle patriotyczną tożsamość II Rzeczypospolitej.”
Na wstępie konferencji senator Grzegorz Peczkis przypomniał m.in. udziale i o roli kadetów w III Powstaniu Śl. oraz pogratulował organizatorom obchodów Dnia Kadeta kontynuowania tradycji, dzięki czemu przywracana i utrwalana jest w świadomości mieszkańców Opolszczyzny ich tożsamość narodowa.
Kierowniczka Muzeum Powstań Śląskich ze Świętochłowic Irena Szopa przedstawiła sylwetki dowódców powstańczych Karola Gajdzika i Wojciecha Korfantego oraz omówiła ich rolę w sukcesie III Powstania Śl. Wyświetlony został też fabularyzowany film dokumentalny zawierający liczne zdjęcia i unikalne dokumenty z tamtego okresu.
Bardzo intersujący wykład wygłosił syn powstańca śląskiego, były rektor Uniwersytetu Opolskiego prof. Franciszek Marek. Przypominał on o roli i znaczeniu dla młodej państwowości Polskiej powstańczych zrywów w latach 1919 -1921. Podkreślił m.in. że powstania śląskie miały charakter narodowy, a w trzecim powstaniu śląskim walczyło około 60 tysięcy Polaków, z których poległo 1218, a blisko 800 odniosło rany.
Pomimo tych dużych ofiar III Powstanie Śląskie będące zrywem patriotycznym zaliczane jest do nielicznych powstań polskich, które przyniosły wymierne korzyści młodemu Państwu Polskiemu.
W efekcie powstania z 1921 roku przyłączona została do Polski duża części Górnego Śląska z jego nowoczesnym jak owe czasy przemysłem. Polakom przypadły 53 kopalnie, liczne huty z 22. wielkimi piecami oraz 9 stalowni.
Tegoroczne obchody Dnia Kadeta zakończyły się wspólny żołnierskim posiłkiem i pamiątkową fotografią.
Należy przypomnieć, że tegoroczne uroczystości Dnia Kadeta odbyły się dzięki pomocy sponsorskiej senatora Grzegorza Paczkisa, dotacjom Grupy Azoty i Zakładów Azotowych „Kędzierzyn” oraz Muzeum Ziemi Kozielskiej.

Bogusław Rogowski