Niezależna Gazeta Obywatelska

Nakładem IPN ukazał się 496 stronicowy zbiór artykułów „Komuniści w międzywojennej Warszawie”. Publikacje ukazuje przedwojenne korzenie komunistycznej okupacji w powojennej Polsce.

W publikacji zawarte są teksty: Adama Miodowskiego „Rewolucja październikowa wobec Polaków w Rosji i reakcje na nią lewicy wychodźczej (listopad 1917 – listopad 1918 r.)”, Krystyny Trembickiej „Środowisko komunistów wobec odzyskania niepodległości przez Polskę i wojny polsko-bolszewickiej”, Elżbiety Kowalczyk „Struktura Komitetu Warszawskiego KPRP/KPP”, Mirosława Szumiło „Komunistyczny Związek Młodzieży w międzywojennej Warszawie”, Eryka Krasuckiego „W drodze między Warszawą a Moskwą. Typowy życiorys przedwojennego polskiego komunisty na przykładzie losów Mirosława Zdziarskiego (1892–1937)”, Roberta Spałka „Działalność Wydziału Wojskowego KPP w Warszawie i dzielnicach podmiejskich (1927–1938). Zarys problemu”, Mariusza Żuławnika „Eksplozja w Cytadeli 13 X 1923 r. Przyczynek do działalności komunistów w Garnizonie Warszawa”, Roberta Litwińskiego „Policja Państwowa wobec ruchu komunistycznego w międzywojennej Warszawie”, Wojciecha Materskiego „Wymiana więźniów politycznych pomiędzy II Rzeczpospolitą a Sowietami w okresie międzywojennym (kontekst warszawski)”, Zbigniewa Zaporowskiego „Legalna działalność nielegalnej Komunistycznej Partii Polski w Warszawie”, Andrzeja Chojnowskiego „Wpływy komunistyczne na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1918–1939”, Konrada Rokickiego „Wpływy komunistyczne w warszawskim środowisku literackim w okresie międzywojennym”, Karola Sacewicza „Wojna na lewicy – pierwsze starcia. Walka o hegemonię w warszawskich radach delegatów robotniczych pomiędzy KPRP a PPS (1918–1919)” i „Kilka uwag na temat stosunku KPRP/KPP do PPS w międzywojennej Warszawie”, Wojciecha Muszyńskiego „Miedzy geopolityką a ideologią. Polski ruch narodowy w Drugiej Rzeczpospolitej wobec komunizmu i komunistów – zarys problematyki na przykładzie Warszawy”, Ewy Pogonowskiej „Stosunki w Sowietach oraz stosunki z Sowietami w krzywym zwierciadle „Muchy” i „Cyrulika Warszawskiego” w latach 1926–1934”, Albina Głowackiego „Komuniści w obliczu nowej rzeczywistości (agresja hitlerowska i sowiecka na Polskę)”.

16 grudnia 1918 powstała z połączenia SDKPiL i PPS Lewicy Komunistyczna Partia Robotniczy Polski. W 1925 roku KPRP przekształciła się w KPP. Od samego początku była to sowiecka agentura mająca na celu likwidacje niepodległej Polski. Celem komunistów była rewolucja, likwidacja dotychczasowego ładu, i powstanie globalnego państwa komunistycznego. Komuniści zamierzali zrealizować swoje palny poprzez likwidacje religii, kapitalizmu i demokracji. Poglądy komunistów były sprzeczne z pragnieniami polskich chłopów i robotników.

„Narodowa Demokracja była największym pod względem liczebności ruchem politycznym okresu międzywojennego”. „Antykomunizm jako jedna z najważniejszych cech endecji stanowił część jej fundamentu ideowego”, obok katolicyzmu i niechęci do Niemiec. Naukowcy i publicyści związani z ruchem narodowym wiele uwagi poświęcali destruktywnemu wpływowi komunizmu, jako idei i pragmatyki życia w ZSRR.

Od XIX wieku rodzący się ruch nacjonalistyczny był w ideowym konflikcie z rodzącym się ruchem socjalistycznym (w którym działał Józef Piłsudski). Pro rosyjskość dużej części socjalistów raziła prekursorów polskiego nacjonalizmu. Socjaliści czuli się częścią Rosji, i chcieli reform ogólnorosyjskich. Nacjonaliści chcieli się odseparować od Rosji we wszystkich aspektach. Kiedy narodowcy głosili postulat solidaryzmu narodowego, socjaliści głosili postulat walki klas. W 1893 roku powstała Liga Narodowa i PPS. Z czasem rywalizacja przerodziła się w ostry konflikt, a od przełomu 1904 i 1905 w ostre walki. 13 listopada 1904 wychodzący z mszy świętej w kościele na palcu Grzybowskim zostali wykorzystani przez socjalistów jako żywe tarcze, kiedy to socjaliści sprowokowali strzelaninę z wojskiem rosyjskim. Socjaliści doskonale wiedzieli, że armia rosyjska nie zawaha się strzelać do bezbronnych kobiet i dzieci za którymi skryli się tchórzliwi socjaliści. Szeregowych endeków bulwersowało to ze lewicowcy sprofanowali msze świętą dla swoich brudnych celów politycznych. Narodowcy uznawali, że socjalistyczny terroryzm nie czyni szkody zaborcy tylko uderza w ludność polską, i zwracali uwagę, że socjaliści rosyjscy są równie antypolscy jak carat. Działalność narodowców nie dopuściła do wybuchu socjalistycznej rewolty i odwetowych działań zaborcy – masowych egzekucji, deportacji na Sybir, konfiskat majątków. Nienawiść do komunizmu w narodowcach ugruntowało doświadczenie terroru rewolucji bolszewickiej i agresji sowieckiej na Polskę w 1920 roku.

Nacjonalistyczni politycy i publicyści „prasy endeckiej czasami pisali o rewolucji i rządach bolszewickich jako o zemście Żydów na narodzie rosyjskim”. Tyrania zdaniem endeków miała być cechą cywilizacyjną w Rosji. Endecy byli przekonani, że Żydzi w ZSRR są uprzywilejowani, a władza sowiecka spoczywa w ich rękach.

Profesor Stanisław Grabski lider klubu parlamentarnego endecji uznawał, że rewolucja bolszewicka była dla Rosji ogromnym regresem cywilizacyjnym i przyniosła Rosjanom tylko zniszczenie i cierpienia. Zdaniem narodowców rewolucje nie wynikały ze zjawisk społecznych ale były dziełem zawodowych rewolucjonistów.

W sytuacji sanacyjnej dyktatury zwalczającej reprezentujący większość Polaków ruch narodowcy, walka narodowców z komunizmem była utrudniona. Liberalne i lewicowe elity polityczne i kulturalne były głęboko zinfiltrowane przez komunistów. Wanda Wasilewska, córka bliskiego współpracownika Józefa Piłsudskiego, i działaczka władz PPS do 1937 roku, do propagowania komunizmu w II RP wykorzystywała czasopismo dla dzieci „Płomyczek”. Celom komunistycznym służyła działalność Związku Nauczycielstwa Polskiego. W II RP działalność młodych komunistów była tolerowana przez sanacyjne władze, podczas gdy sanacja represjonowała młodych narodowców.

Narodowcy komunizm uznawali za najważniejszy w świecie prąd antychrześcijański (i antykatolicki w szczególności)”. „Antyreligijne prześladowania w Sowietach były” dla narodowców „przejawem duchowego zwyrodnienia”. W II RP ruch narodowy oparł swoje podstawy ideowe na katolicyzmie.

Dla narodowców komunizm był instrumentem przejęcia przez Żydów władzy nad światem, „typowym produktem duszy Żydowskiej. Dla narodowców było jasne, że Żydzi i komuniści współdziałają.

W latach trzydziestych warszawskie ulice spływały krwią – nieustanie maiły miejsce walki młodych nacjonalistów z lewakami od PPS aż do komunistów. W ostatnich latach przed II wojny światowej narodowcy nie kryli swego poparcia dla antykomunistów w Hiszpanii, a lewica dla komunistycznego terroru na półwyspie iberyjskim.

Jan Bodakowski