Niezależna Gazeta Obywatelska

Tematyką śląską zajmuję się stosunkowo długo. Dużo też na ten temat napisałem a moja praca została doceniona, ale po latach dochodzę do wniosku, że trzeba obalić mit jakiejś niemożliwości zrozumienia Śląska.

Nikomu to nie zaszkodzi, a pomóc może wszystkim. Jak na polskie dzieje, struktura historyczno-socjologiczna Śląska nie jest ani specjalnie skomplikowana, ani nawet specjalnie zagmatwana. W porównaniu z kresami wschodnimi, na których Polska starała się zsyntetyzować dwie cywilizacje i tamtejszym przekrojem kulturowym, Śląsk jawi się jako struktura średnio skomplikowana.

Komplikacje budzą dopiero postawy psycho-kulturowe, które są wypadkową przekazu rodzinnego i zapamiętanych przeżyć indywidualnych – z obu stron. Wszystkie te naleciałości mają odmienne doświadczenie i są skutkiem mniejszej lub większej walki w zaborze rosyjskim lub pruskim.

Ślązacy są Słowianami i używają języka polskiego, który mówiąc ogólnie, na przestrzeni wieków w swojej warstwie kulturowej uległ petryfikacji, a w zawodowej (technicznej) – modyfikacji. Samo pojecie „Rodło” jest echem starożytności, a Pięć Prawd Polaków – trzeźwości myślenia i dowodem świadomości swoich korzeni. Nazwy niemieckie są tu dodatkiem świadczącym o pochodzeniu chłopskim lub robotniczym.

Największym wydarzeniem w życiu Ślązaków w ostatnich 200 latach jest polski ruch narodowy związany z powrotem śląska w granice państwa polskiego oraz trzy powstania i plebiscyt. Odrzucenie tej drogi ze względów koniunkturalnych jest pozbawieniem się tożsamości, a przez to prawa do jakiegokolwiek głosu. Odrzucenie Korfantego na Śląsku jest tym samym, co odrzucenie Piłsudskiego w Polsce. Pojęcie „Europejczyk” określa przynależność do kontynentu (a właściwie części kontynentu) i nic więcej. Już Korfanty wiedział, że Ślązacy mają tyko jednych na świecie przyjaciół – są nimi Polacy i Kościół katolicki ( tej kolejności). Dlatego dziś możemy używać terminu Polacy śląscy lub Ślązacy polscy – jak kto woli.

Jeżeli chcemy zrozumieć Śląsk, a dotyczy to również samych Ślązaków, to Ślązacy muszą (muszą, bo nie ma innej opcji) nauczyć się Polski. Tak samo, jak w małżeństwie mąż i żona nie mogą stworzyć rodziny żyjąc przedmałżeńskimi mitami, tak też Polacy i ogólnie – Ślązacy do niczego nie dojdą, gdy pierwsi będą widzieli w Ślązakach Prusaków, a drudzy w Polakach jedynie wstrętny Wschód i Kargulów. Takie jest życie.

Natomiast Ślązacy nie mogą bez końca żyć swoim mitem niezgłębionej głębi i czekać, aż Polacy ich zrozumieją, bo nic takiego nie nastąpi. Stracą tylko swój czas (przysłowiowe pięć minut). Polacy śląscy, we własnym gronie, powinni wyjaśnić szczegóły swoim pobratymcom. Jest o ich kulturowy i obywatelski obowiązek.

***

W Polsce zachodniej wciąż żyją trzy wielkie etosy: wielkopolski, kresowy i śląski. Z tych trzech śląski jest najsłabszy, ale może okazać się najsilniejszym. Owszem są do siebie odwrócone plecami, ale nie z winy indywidualnej, czy własnej, lecz wciąż peerelowskiej manipulacji. Trwanie w pozycji odwrotnej do siebie lub milczącej, jest realizacją komunistycznego testamentu i niemieckiej propagandy – wbrew własnym interesom.

Śląska droga jest nieustanną drogą powrotną do Polski. Nikt jeszcze nie wie jakie meandry będzie musiała pokonać, aby nieco zmodyfikować, a potem wykonać testament największego z Polaków śląskich czy Ślązaków polskich – Wojciecha Korfantego.

Korfanty wytyczył najkrótszą drogę do celu, wszystkie objazdy, barykady, a nawet niekorzystne znaki drogowe, są tylko pomnożeniem kosztów własnych. Śląska tożsamość poza Polską nie istnieje. Zrozumieć Śląsk oznacza powrót do swoich piastowskich korzeni w Polsce, i jedynie tu Ślązacy mogą się spełnić, a nawet poczuć nieco lepsi – na dłuższą metę. Ale Panowie, przepraszam, będzie to trochę bolesne, bez kresowian nie dacie sobie rady, bo oni wnoszą inną perspektywę i element niezależności. Jeżeli ktoś nie wierzy, zachęcam do przeczytania na NGO z 02.03.13 r. omówienia książki prof. Anny Pawełczyńskiej „Koniec kresowego świata”. Tam odnajdziecie te elementy, których Wam brakuje w życiu codziennym. Owa „pańskość” ma swoje wady, ale wyolbrzymiono je do monstrum w okresie komunistycznym, którego wszyscy jesteśmy ofiarami. Na kresy powinno się patrzeć po katolicku, a nie po proletariacku. Proletariat na Śląsku był marginesem… Na ziemiach zachodnich mogą więc spotkać się Wielkopolanie, Kresowianie i Ślązacy i bez trudu zrozumieć. I tego wszystkim z całego serca życzę.

Autor: Ryszard Surmacz

Tekst ukazał się drukiem w 5 wydaniu papierowym NGO