Niezależna Gazeta Obywatelska

„Nikomu nawet przez myśl nie przeszło, że potrzebne są dwujęzyczne tablice. Tak było do momentu, dopóki politycy MN nie zapragnęli zrealizować swoich planów”– z Tomaszem Strzałkowskim, radnym powiatu opolskiego, inicjatorem protestu przeciwko dwujęzycznym tablicom rozmawia Tomasz Kwiatek

Czy emocje w Ozimku, po tym jak przepadł pomysł wprowadzenia dodatkowych nazw miejscowości w języku niemieckim, już opadły?

Można powiedzieć, że tak. Nie były one jakoś przesadnie duże. Ale to, że temat istniał to było wyczuwalne. Ludzie o tym dyskutowali. A po sesji wiele osób dopytywało się jak się sprawa zakończyła i gratulowały, takiego jej finału.

 Przypomnij jaki był rezultat głosowania.

12 radnych było przeciwko uchwałom, 7 za (6 z Mniejszości Niemieckiej i 1 z SLD), a dwoje radnych wstrzymało się od głosu.

 Wcześniejszy przebieg tego sporu, chyba nie wskazywał na ten sukces?

Rzeczywiście, ten sam skład rady przesądził wiosną 2011 r. o przeprowadzeniu konsultacji, co jest pierwszym krokiem na drodze do wprowadzenia tablic. Jednak najwyraźniej część z radnych następnie potraktowała wyniki konsultacji jako istotną wskazówkę również dla samych siebie.

 Przebieg konsultacji szeroko relacjonowaliśmy na łamach NGO, ale w skrócie przypomnij jeszcze raz ich wyniki.

W skali gminy konsultacje zakończyły się w przybliżeniu 800:300 dla przeciwników tablic. W odniesieniu do poszczególnych miejscowości w połowie z nich większość przybyłych na konsultacje była za tablicami, a w drugiej połowie miejscowości większość uczestników była przeciw. Warto jednak podkreślić, że np. w jednej z miejscowości konsultacje zakończyły się wynikiem – cztery osoby za tablicami, zero osób przeciwko. W tej miejscowości uprawnionych do głosowania było 270 osób.

Chodzi o słynną miejscowość Chobie?

Tak jest. Słynną dlatego, że dodatkowa nazwa w tym przypadku miała brzmieć również CHOBIE. Pytanie, gdzie tutaj sens, gdzie tutaj ewentualna niemieckość tej nazwy…

 Wskazujesz na kolejne aspekty tego zagadnienia, czyli kwestie językowe i historyczne.

W tym obszarze nie czuję się ekspertem, ale językoznawcy i historycy wskazują, że w bardzo wielu przypadkach proponowane dodatkowe „niemieckie” nazwy mają słowiański rodowód, a na pewnym etapie dziejów zostały po prostu zniemczone, przez ówczesną administrację.

 Wróćmy do Twojej walki w tej sprawie, dlaczego trwało to tak długo?

Temat pojawił się już 5 lat temu. W pewnym momencie na forum rady miejskiej w Ozimku pojawiły się projekty uchwał zmierzające do wprowadzenia dodatkowych nazw w języku mniejszości. Uchwały przeszły, a ja zacząłem się wgłębiać w problem. Okazało się, że gmina pominęła połowę nakazanej prawem procedury. Brakowało odpowiednich protokołów, a część został po prostu sfabrykowana. Zamiast konsultacji, temat był „poruszany” na zebraniach wiejskich albo nawet i nie. Następnie na tej podstawie próbowano wprowadzić dodatkowe nazwy.

Co było dalej?

O sprawie poinformowałem wojewodę oraz właściwego ministra, a uchwały zaskarżyłem do sądów. Te jednak uznały, że jako mieszkaniec samego Ozimka, nie mam interesu prawnego w zaskarżaniu uchwał dotyczących poszczególnych wsi w mojej gminie. Nie mam go również mimo to, że np. tablice zostają ustawiane z płaconych przeze mnie podatków. Władze gminy miały świadomość tego, że brnięcie dalej w obronę, popełnionych błędów, których nie dało się naprawić jest niezasadne. W związku z tym w obecnej kadencji samorządu przystąpiły do wprowadzenie w życie swojego pomysłu po raz kolejny.

 Ale z tego co wiem władze Ozimka po wyborach samorządowych w 2010 r. zmieniły się?

Personalnie zmienił się burmistrz. Został nim Polak, którego korzenie z tego co wieść gminna niesie lokują się w dawnym woj. rzeszowskim, ale burmistrzem został jako kandydat Mniejszości Niemieckiej. W radzie miejskiej natomiast Mniejszość Niemiecka straciła 3 mandaty. Pozwoliło jej to jednak – różnicą jednego głosu – utrzymać swojego przewodniczącego rady, bowiem na kandydata MN do tej funkcji zagłosowało kilku radnych spoza MN.

Skomplikowane.

Teoretycznie może. Praktycznie nie – to taka mniej jasna strona realiów polskiego samorządu.

Niemniej jednak, trzymając się głównego problemu, wiosną 2011 roku temat powrócił. Rada Miejska wyraziła zgodę na ponowne wznowienie procedury, którą rozpoczęły konsultacje społeczne.

Ale i na tamtym etapie miałeś jakieś zastrzeżenia?

Zanim doszło do konsultacji, a w zasadzie równolegle z ich przeprowadzeniem uchwałę na podstawie której odbywały się konsultacje zaskarżyłem. Zarzuciłem jej w kilku punktach niezgodność z obowiązującym prawem wyższej rangi. O merytorycznej stronie tych zastrzeżeń nie chcę się rozwodzić, wskażę tylko, że np. uchwała nie wskazywała konkretnych nazw, a dokładniej żadnych nazw, które miały być dodane. Dodatkowo praktycznie nie było możliwości dochodzenia racji przed sądami, gdyż te stwierdziły, w zasadzie wbrew swojej dotychczasowej linii orzeczniczej, że mieszkaniec gminy nie ma interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały w sprawie konsultacji w jego gminie, w których równocześnie ma prawo wziąć udział. Sądy oczywiście nie wskazały, kto mógłby się tego typu interesem prawnym wykazać. Przez to w praktyce tego typu uchwała była niezaskarżalna. Wg mnie to trochę podobnie jakby odmówić wyborcy prawa do złożenia protestu wyborczego.

Mniejszość Niemiecka i jej sojusznicy podnieśli larum po ostatnim głosowaniu na sesji rady…

Raczej powiedziałbym, że jej główni „ideolodzy” oraz niektóre środowiska polityczne w Polsce, a także np. Gazeta Wyborcza. Natomiast osobiście spotkałem się z zupełnie inną reakcją zwykłych członków MN. Krótko po głosowaniu podszedł do mnie jeden z radnych Mniejszości Niemieckiej serdecznie się przywitał, stwierdził, że on zostaje przy swoim, a ja przy swoim, wymieniliśmy uprzejmości. Ten radny za chwilę przeszedł do zajmowania się autentycznymi problemami naszej gminy, a nie polityką ideologiczną obecnych władz MN. To pokazuje, jak sytuacja wygląda w rzeczywistości. Ci ludzie przeżyli tutaj całe swe życie 50-70 lat, inni przyjechali do pracy w Hucie Małapanew przed kilkudziesięcioma lata. Wszyscy żyli w zgodzie, bez konieczności dzielenia się wg kryterium narodowościowego. W bieżącym funkcjonowaniu nikomu nawet przez myśl nie przeszło, że potrzebne są dwujęzyczne tablice. Tak było do momentu, dopóki politycy MN nie zapragnęli zrealizować swoich planów rękami zwykłych obywateli Rzeczpospolitej, pochodzenia niemieckiego.

Norbert Rasch szef Mniejszości Niemieckiej twierdził nawet, że po głosowaniu w Ozimku hasła „Niemcy won” stały się aktualne?

Powiem tylko, że właśnie tego typu wypowiedzi bardzo przyczyniły się do tego, że wola ludzi i decyzja radnych była taka a nie inna. Podobnie kiepsko brzmi zapowiedź zwracania się do marszałka sejmu z prośbą o dokonanie wykładni ustawy. O klarowną interpretację ustawy zabiegałem pięć lat i polskie sądy w niektórych kwestiach się wypowiedziały, w niektórych umiejętnie uchyliły się od jasnego stanowiska.

Nie bez echa pozostało również oświadczenie Mniejszości Niemieckiej, jakie odczytał jej przedstawiciel na sesji?

Rzeczywiście, to był zabawny moment. Odczytał je radny, którego brzmienie głosu mieliśmy okazję poznać po raz pierwszy na forum rady, bowiem dotychczas jeszcze się nie wypowiadał. Drugą ciekawostkę było to, że w przygotowanym oświadczeniu jakie dostał on do odczytania, pojawił się zarzut, że na radnych wywierane były naciski. Problem w tym, że na pytanie kto na kogo naciskał nikt z twórców oświadczenia nie potrafił odpowiedzieć.

A jak skomentujesz tekst zamieszczony w Gazecie Wyborczej, pt. „Ozimek przeciwko Niemcom…”?

Przeczytałem go. Ponieważ zawierał szereg nieścisłości i nieprawdziwych informacji pozwoliłem sobie nawet na telefon do autorki tego tekstu. Niestety po wskazaniu zastrzeżeń do tego artykułu Pani redaktor zareagowała krzykiem i odłożeniem słuchawki.  Sam artykuł, to po części jest taka sama propaganda, jak ta, o której przed chwilą mówiłem. Na przykład autorka artykułu o blisko połowę pominęła ilość miejscowości, w których w konsultacjach ludzie opowiedzieli się przeciw tablicom. W przywołanych Łubowicach podczas konsultacji społecznych na temat wprowadzenia dodatkowych nazw, które odbyły się w 2006 roku, na ponad 300 uprawnionych do głosowania mieszkańców Łubowic głosowało blisko 80 osób i opowiedziały się one za nazwami. U nas w porównywalnym Chobiu było 270 uprawnionych, za opowiedziały się 4 osoby i to w drugim terminie!), o czym już wspominałem. To tylko pierwsze z brzegu przykłady.

Gazeta Wyborcza twierdzi, że radni nie znają prawa i je złamali…

Powołuje się przy tym na opinię Prof. G. Janusza, ale nie podaje w jaki sposób miałoby do tego naruszenia dojść. Z tekstu wynika, że Pan Profesor sugeruje unieważnienie uchwały. Ale jakiej, skoro ona nie został podjęta? A jak ponownie rada zagłosuje, tak jak zagłosowała to wojewoda rozstrzygnięciem nadzorczym ogłosi poprawny wynik? Czy może zrobi to sąd w imieniu Rzeczypospolitej? Takie historie z jednej strony aż śmieszą, ale z drugiej strony bardzo smucą. Jeśli już powoływać się na wiedzę ekspercką, to szkoda, że np. Gazeta Wyborcza nie zajęła się mankamentami tej ustawy, które chce  teraz wyjaśniać Pan Rasch, a również tymi, które i ja wskazywałem, jak np. brak przepisów pozwalających na usunięcie tablic.

A jak odniesiesz się do argumentu, że nie uszanowany został wynik konsultacji?

Otóż jak dziennikarka GW pojawiłaby się na sesji, to miała by okazję zapoznać się z krótkim odczytem fragmentu podręcznika prawa konstytucyjnego, jakiego dokonał jeden z radnych, a dotyczył on istoty konsultacji i różnic pomiędzy nimi a instytucją referendum. Teza artykułu jest taka: Radni musieli uszanować opinię mieszkańców siedmiu wsi, a czy prawo polskie nakazuje ustawienie tablic, czy pozostawia w tej kwestii decyzję radzie? Czy mam rozumieć, że zwolennicy tablic podważają wynikające z polskiego prawa uprawnienie demokratycznie i uczciwie wybranych radnych do podejmowania decyzji w kwestiach przez prawo przewidzianych? Skandalicznym jest kwestionowanie woli reprezentantów społeczeństwa wybranych w wyborach, mających mandat do podejmowania za nas decyzji. Gdzie logika i gdzie konsekwencja?

Dziękuję za rozmowę.