Niezależna Gazeta Obywatelska

Karczówka to nazwa zalesionego wzgórza w zachodniej części Kielc. Jest znakomitym punktem widokowym – przy dobrej pogodzie widać z niej nie tylko całe miasto, ale czasem odległe o ponad 30 kilometrów Łysogóry. Na szczycie wzgórza (341 m n.p.m), w latach 1624 -1628 biskup krakowski, Marcin Szyszkowski wzniósł kościół. Świątynia została erygowana 2 maja 1624 r. pod wezwaniem św. Karola Boromeusza, jako wotum za ocalenie Kielc od zarazy, która nawiedziła okolice miasta w latach 1620-1622 (św. Karol Boromeusz jest patronem zagrożonych zarazą). Relikwie świętego, który osobiście opiekował się chorymi w czasie zarazy w Mediolanie, złożono w nowowybudowanym kościele w 1628 r. Budynek kościoła, niewielki, jednonawowy, o dwuprzęsłowym prostokątnym w planie korpusie i węższym od niego jednoprzęsłowym prezbiterium nosi wyraźne cechy wczesnego baroku. Wnętrze nakrywało krzyżowe sklepienie. Pozbawione podziałów architektonicznych ściany zdobiła polichromia.

W 1631 r., zgodnie z wolą fundatora, kościół przejęli sprowadzeni tu bernardyni i do wschodniej części świątyni dobudowali klasztor, otaczający prostokątny krużgankowy wirydarz. Zachodnim skrzydłem wirydarza był sam krużganek, którego jedno z przęseł stanowiło podstawę wieży dzwonnicy górującej nad całym zespołem. Wzdłuż północnej ściany kościoła dobudowano przykryty kolebkowym sklepieniem korytarz prowadzący do usytuowanej od zachodu zakrystii. Na wschód od klasztoru dobudowano trójskrzydłowy zespół obiektów gospodarczych. W jego wschodnim skrzydle oś akcentowała przejazdowa brama a narożniki niewysokie baszty. Całość założenia otaczał mur. Kościół został częściowo przebudowany w stylu późnego baroku (ok. 1720-30). Z tego okresu pochodzą: hełm wieńczący wieżę i zewnętrzne schody prowadzące do rozbudowanej wówczas kruchty. Być może autorem projektu był architekt Kacper Bażanka, absolwent rzymskiej Akademii św. Łukasza. Ołtarz główny świątyni jest wczesnobarokowy – pochodzi z XVII stulecia., zaś ołtarze boczne, ambona i organowy prospekt są późnobarokowe i przypisuje się je warsztatowi Antoniego Frączkiewicza. Ozdobą wnętrza jest unikalna (ze względu na użyty materiał) rzeźba przedstawiająca św. Barbarę. Odkuto ją w bryle rudy ołowiu (tzw. galeny), wydobytej przez gwarka o nazwisku Hilary Mala, z sąsiadującej z Karczówką góry Machnowicy. Wielkość bryły – figura ma 156 cm wysokości – była niespotykana, toteż uznano to wtedy za cud. Za twórcę rzeźby uważa się Sebastiana Salę, najwybitniejszego rzeźbiarza epoki władysławowskiej, a pierwowzorem kieleckiej patronki górników był antyczny posag Flory Farnese, stojący dziś w muzeum w Neapolu.

13 lipca 1787 r. we mszy w kościele na Karczówce uczestniczył król Stanisław August Poniatowski. Zaangażowanie Bernardynów w pomoc okazaną powstańcom styczniowym doprowadziło do kasaty klasztoru, na mocy ukazu carskiego z 1864 r. Zakonników z Karczówki przeniesiono do klasztoru w Paradyżu, w klasztorze pozostawiono jedynie o. Kolumbina Tomaszewskiego, który do swojej śmierci w 1914 r. opiekował się kościołem.

W 1907 r. do południowej elewacji kościoła dobudowano kaplicę św. Antoniego. W 1918 r. Towarzystwo Dobroczynności przekazało klasztor Siostrom Służebnicom Najświętszego Serca Jezusowego, które prowadziły tu szkołę ludową i przedszkole oraz od 1922 r. drukarnię św. Józefa, gdzie drukowano książki o tematyce religijnej. Siostry przeprowadziły niezbędne remonty na 300–lecie klasztoru, które obchodzono w 1928 r. W 1957 r. na Karczówkę przybyli księża i bracia Pallotyni (Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego), którzy do dziś pełnią tam posługę kapłańską.

Warto dodać, że kościół i klasztor w Karczówce połączony był z kieleckim Wzgórzem Zamkowym Drogą Krzyżową, składającą się z kilkunastu kapliczek – stacji Męki Pańskiej. Dzięki staraniom Towarzystwa Przyjaciół Karczówki kapliczki odbudowano i ponownie ustawiono, wykorzystując na ten cel wyłącznie prywatne fundusze. Od 1953 r. wzgórze Karczówka jest rezerwatem krajobrazowym.

Warto zajrzeć: http://www.karczowka.com/