Niezależna Gazeta Obywatelska

Dnia 16 sierpnia 2012 roku doszło do bezprecedensowej wizyty patriarchy Moskwy i Wszechrusi w Polsce – Cyryla I, który nawiedzi nie tylko wyznawców prawosławia w naszym kraju, ale przede wszystkim pierwsze swe kroki skieruje do polskich biskupów wraz z którymi 17 sierpnia na Zamku Królewskim w Warszawie podpisze wspólne i epokowe orędzie o pojednaniu nie tylko przedstawicieli obu wyznań chrześcijańskich, ale przedstawicieli obu narodów. Niewątpliwie to kolejny duchowy owoc duszpasterstwa bł. Jana Pawła II, który – pamiętamy – jak bardzo pragnął i wiele czynił dla pojednania obu tak bliskich dogmatycznie sobie wyznań i równocześnie jak cierpiał napotykając z tamtej strony tępy upór i oskarżenia o prozelityzm.

Cierpiał jako papież-słowianin-Polak, a zwłaszcza w kontekście objawień fatimskich, gdzie niewątpliwie jednym z celów zdających się w zasięgu jego wielkiego pontyfikatu miało być oczyszczenie i nawrócenie Rosji. Ufność i zawierzenie Jana Pawła II w nieuchronność drogi pojednania i porozumienia z Kościołem Prawosławnym w Rosji dziś zaczyna przynosić pierwsze owoce. Nasz Episkopat po raz kolejny stanął na wysokości zadania i uzmysłowił nam zadyszanym i pokrzykującym nań niekiedy świeckim, iż w tej boskiej „dyplomacji” wszystko opiera się na innych zasadach, które jakże znamiennie charakteryzują funkcjonowanie Ojca Świętego i hierarchię kościelną od wieków: otóż biblijny Duch Święty Kościoła dmie kędy chce i podąża innymi ścieżkami niż świat doczesnych, a cierpliwość i omodlenie wielkich spraw z jednoczesną ufnością w siłę modlitwy dokonują przeobrażeń niewyobrażalnych przy których chyba słowo rewolucja będzie nie na miejscu. Oczywiście nie jest to jeszcze pojednanie obu Kościołów, ale ponownie dzięki mądrości polskich biskupów, jak sprzed laty w wystosowaniu przesłania do biskupów niemieckich – choć w dzisiejszym przypadku wspólnego orędzia polsko-rosyjskiego skala otwarcia nowej drogi wydaje się znacznie większa, gdyż przekracza choćby ramy jednego wyznania, możemy znaleźć się w elicie, szczególnie predysponowanej mentalnie, kulturowo i geograficznie, aby rozpocząć „wielki dialog” przekraczający już bariery narodowo-historyczne. O ile jeszcze poczuwamy się do swoistej roli ante murale Christianis Europy czy pomostu między Wschodem a Zachodem Europy we wszystkich tego aspektach, to winno nas jeszcze mocniej zmobilizować do pewnych obowiązków i wsparcia naszych duszpasterzy, gdyż doskonale wiemy, iż bez wiernych i poważnego potraktowania przez „Boży lud” exemplum dostojników Kościoła sam zaczyn nie przyniesie chleba autentycznego pojednania.

Dokument orędzia, który przyjął cały polski episkopat cieszy się życzliwością Ojca Świętego i watykańskiej dyplomacji; szkoda, że takiego „błogosławieństwa” nie otrzyma od kilku podobno katolickich dziennikarzy i działaczy czy innych agentów wpływu zasiedziałych na dobre w okolicach postpiłsudczykowskiej prawicy. Już raz zadali wydawałoby się bolesny cios polskiemu Kościołowi, kiedy prześcigając w nadgorliwości samych komunistów naruszyli biblijną zasadę  „co Boskie Bogu, a co cesarskie cesarzowi” publicznie linczując i wydając zaocznie wyrok najpierw na arcybiskupa Petza, a w niedługim czasie na prymasa Wielgusa. Jak to możliwe, iż tak arcykatoliccy liderzy polskiej prawicy wówczas jak choćby ówczesny marszałek Sejmu Marek Jurek czy śp. prof. Lech Kaczyński bardzo zasmucili nie tylko polskich biskupów i wiernych, dzięki którym zawdzięczali swój polityczny byt, ale zadali bolesny cios samemu Ojcu Świętemu Benedyktowi XVI i postawili go w jakże niezręcznej sytuacji. Niestety, w naszej historii mamy też i takie niechlubne karty począwszy od Bolesława (II Szczodrego) Śmiałego, powstańczych dyktatorów skorych do wieszania biskupów, samego Piłsudskiego, a skończywszy na stalinistach Bierucie i tragikomicznym Gomułce aresztującym obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Być może to daleka analogia, ale nadgorliwców skorych do ingerowania w przeróżny sposób w sprawy wewnętrzne Kościoła i inny zgoła porządek rzeczy niż ich małostkowy świat mamy w Polsce zawsze sporo. Historycy by powiedzieli, iż takie „zapędy” będzie zawsze wzbudzać wpływowa pozycja Kościoła w Polsce.

Dlatego też wcale nie zdziwiły mnie dwuznaczne reakcje lub otwarta krytyka najpierw słów Przewodniczącego Episkopatu arcybiskupa Józefa Michalika, który chyba ostatnio jak żaden inny hierarcha z najwyższej półki nie naraził się laickiemu mainstreamowi za swe otwarte wspieranie działań polskiej prawicy, a potem samego orędzia, które po dwóch latach organicznej i mrówczej pracy polskiego Kościoła zostanie w piątek uroczyście asygnowane. Krytyka przyszła ze spodziewanej strony; niestety, to znów ci sami moraliści „bardziej papiescy od samego papieża”, często ze zbyt pogmatwanym życiem prywatnym jak przystałoby na tych, co tak chętnie wymachują katolickim sztandarem, którzy to już kiedyś w oparach alkoholu i papierosowego dymu lustrowali polski Kościół i wskazywali papieżowi, kto ma być w Polsce prymasem, a kto nie. Ale historia lubi się powtarzać i winna nas czegoś, jak mówi mądre łacińskie przysłowie, nauczyć. Wystarczy spojrzeć na innych opatrznościowych mężów naszego polskiego Kościoła i to wcale nie tak odległych. Gdy kardynał Wyszyński za swój odważny sprzeciw w 1953 roku podczas homilii Bożego Ciała wobec lutowych dekretów Bieruta został jesienią aresztowany i internowany, to nie tylko został osamotniony przez ówczesne katolickie „elity”, ale jeszcze tak zwani katolicy wówczas publicyści nie szczędzili mu dodatkowych cierpień podobnie zresztą jak po wystosowaniu listu do biskupów niemieckich kilkanaście lat później; a co by powiedzieć o wiernym uczniu Prymasa Tysiąclecia kardynale Józefie Glempie – ile on z kolei musiał znieść niewybrednych i niesprawiedliwych inwektyw od okołosolidarnościowej wówczas podziemnej opozycji za to, iż wstrzymuje „rewolucję” w Polsce. Z dzisiejszej perspektywy doskonale wiemy, kto miał rację; kto tak naprawdę wspierał, rozumiał i ocalił naród od dalszych tragedii rozlewu krwi w tak trudnym okresie. Powinni jednak – skoro często tyle mają na ustach katolickiej symboliki – dla przestrogi przynajmniej spojrzeć, jak marnie kończyli ci, co tak gorliwie chcieli dyktować Bogu co Boskie; niestety włącznie, co z bólem należy przyznać, z prezydentem, który nie dokończył swojej prezydentury. Dobrze, aby każdego 10-tego podczas smoleńskich miesięcznic modlić się za jego duszę i tych, których zabrał ze sobą na tamten świat.

Dzisiejsi krytycy i „narzekacze” polsko-rosyjskiego orędzia niestety znów tych i ostatnich lekcji – choćby ze sprawą arcybiskupa Stanisława Wielgusa – nie odrobili. No chyba, że taka jest już ich „agenturalna” rola. Kompromitują się brakiem elementarnej wiedzy na temat specyfiki i uwarunkowań historycznych rosyjskiej Cerkwi w relacjach z władzą; owi podobno katoliccy intelektualiści-dziennikarze jakby zapomnieli o bizantyńskiej schizmie i mentalnościowo-kulturowych uwikłaniach wyznawców prawosławia na Wschodzie; przykładają jakieś swoje lustracyjne kategorie postrzegania świata do rzeczywistości prawosławnej Wschodu oczekując chyba, iż pierwsze co zrobi patriarcha Cyryl I po wylądowaniu w Polsce to dokona swoistego auto da fe za wszelkie związki z tronem począwszy od pierwszych carów po Putina, włącznie z katastrofą smoleńską. A już nieco śmiesznym w tym kontekście wielkiej symboliki pojednania staje się wypominanie rosyjskiemu patriarsze posiadanie zegarka za 30 tys. euro czy skłonności do wzbogacania prawosławnej Cerkwi (skąd zresztą znamy te częste zarzuty wobec polskiego Kościoła i duchowieństwa). W tych złośliwych reakcjach ze strony zarówno tabloidowych mediów, opiniotwórczych mainstreamowych tygodników czy w końcu niektórych publicystów prawicowych przebija wspomniany już przeze mnie objaw ignorancji na temat specyfiki Kościoła Prawosławnego w Rosji i aspektów cywilizacji bizantyńskiej (jakby rzekł Feliks Koneczny), ale i też nuta pewnej typowej nam Polakom zazdrości, czy wrodzonej wręcz u niektórych zawiści, iż to polscy biskupi znów stanęli na wysokości zadania i dalekowzrocznie nadali ton kulturowo-religijnemu dialogowi nie pytając o zdanie malkontentów pławiących się w swoich fobiach i drugorzędnych sprawach.

Autor: dr Marek Kawa