Niezależna Gazeta Obywatelska

Henryk Jordan był niezwykłym polskim lekarzem ginekologiem i położnikiem, społecznikiem, pionierem wychowania fizycznego w Polsce oraz założycielem ogrodów zabaw dla dzieci, czyli tzw. ogrodów jordanowskich. Henryk Jordan urodził się 23 lipca 1842 r. w Przemyślu w zubożałej rodzinie szlacheckiej. W 1861 r. brał udział w narodowych manifestacjach, za co groziło mu relegowanie ze szkoły, więc w 1862 wyjechał do Triestu, gdzie zdał egzamin maturalny. Zaczął studia medyczne w Wiedniu, a od 1863 r. kontynuował naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia zakończył w 1867 r. egzaminem ścisłym, nie przystąpił jednak do egzaminu dyplomowego z powodu zapalenia opłucnej. Wyjechał do Berlina, a potem do Nowego Jorku. W USA po raz pierwszy zetknął się z gimnastyką szwedzką dla młodych kobiet i dziewcząt, która stała się jego pasją. Również w USA Jordan rozpoczął praktykę położniczą i ginekologiczną, później prowadził praktykę w Anglii i Niemczech. Po powrocie do Polski w 1870 r. otrzymał dyplom doktora medycyny i rozpoczął praktykę lekarską w Krakowie. W 1890 r. otrzymał tytuł profesorski – był wykładowcą i dziekanem na UJ. Dzięki jego działaniom wprowadzono w szkołach obowiązkowe lekcje gimnastyki (zwanej później kulturą fizyczną czy wychowaniem fizycznym) oraz opiekę lekarską, a także kursy dla nauczycieli wychowania fizycznego na UJ. Był przeciwnikiem równouprawnienia kobiet w dostępie do zawodu lekarskiego. W 1897 r. zagłosował przeciwko przyjmowaniu kobiet na Wydział Lekarski UJ.

Henryk Jordan był wielkim społecznikiem o wszechstronnych zainteresowaniach. Obok szeregu działań podejmowanych na niwie medycyny pełnił również inne ważne funkcje społeczne – był radnym Krakowa i posłem z okręgu krakowskiego na galicyjski Sejm Krajowy. W 1889 r. zorganizował chór młodzieży rękodzielniczej, wychodząc z założenia, iż w czasach niewoli najlepszą ostoją ducha narodowego będzie pieśń patriotyczna i religijna.

Największym i najbardziej zapisanym w historii dziełem Jordana było założenie na krakowskich Błoniach (na wzór amerykański) w 1889 r. pierwszego w Europie publicznego ogrodu zabaw i gier ruchowych dla dzieci do lat 15, który nazwano Parkiem Miejskim im. dr Henryka Jordana. Powstał on na terenach po wystawie przemysłowej. W ogrodzie tym mieściły się rozmaite urządzenia sportowe: basen, 12 boisk – każde o innym przeznaczeniu, ścieżki zdrowia i wiele innych. W ogrodzie Jordana można było ćwiczyć lekkoatletykę i gimnastykę. W parku znajdowały się także sale do zajęć w razie niepogody, prysznice, szatnie, magazyny, a od 1906 r. warsztaty do prac ręcznych i poletka doświadczalne. Była również „Mleczarnia” służąca dożywianiu dzieci. Z jego inicjatywy postawiono tam również 44 pomniki wybitnych Polaków, mające służyć – wraz z organizowanymi przy pomnikach przez Jordana pogadankami – edukacji patriotycznej dzieci i młodzieży. Koncepcja ogrodu zabaw Jordana zdobyła wielkie uznanie nie tylko w Polsce. Zgodnie z hasłem, które szerzył dr Jordan – o wychowaniu zdrowego pokolenia Polaków – na wzór Parku Jordana zaczęto otwierać podobne ogrody – zwane ogrodami jordanowskimi w całej Polsce. Henryk Jordan zmarł 18 maja 1907 r. w Krakowie. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

 Oprac. TK