Niezależna Gazeta Obywatelska

Malowniczo położone na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej ruiny zamku w Smoleniu znajdują się nieopodal Pilicy w powiecie zawierciańskim. Zamek wzniesiono w XIV w. na wzgórzu, w południowo-zachodniej części wsi. Prawdopodobnie była to fundacja Jana z Pilicy, kasztelana radomskiego w latach 1341-1347. Założenie składało się z zamku górnego na planie zbliżonym do owalu oraz przylegających do podnóża skały podzamcza wschodniego (na planie pięcioboku) i zachodniego (wzniesione w XVI w.). W średniowiecznych źródłach budowlę nazywano Policą, a od XVI w. Smoleniem.

Zamek, po raz pierwszy wspomniany w źródłach historycznych w 1394 r., od 1423 r. określany był jako castrum, był siedzibą rodową Toporczyków-Pileckich. W XV w. był własnością Leliwitów – potomków Elżbiety Pileckiej i Wincentego z Granowa herbu Leliwa, którzy też nosili nazwisko Pileckich. Ostatni z rodu, starosta horodelski Jan z Pilicy w 1570 r. sprzedał zamek biskupowi krakowskiemu Filipowi Padniewskiemu, który to przekazał zamek swojemu bratankowi Wojciechowi Padniewskiemu. W tym czasie zamek nie był już zamieszkany, a nowy właściciel wzniósł w Pilicy obronną rezydencję.

 

 

Po imponującej warowni do dziś pozostały tylko fragmenty: gotyckiej bramy podzamcza wschodniego (które stanowiło zaplecze gospodarcze założenia), wysoka skała z cylindryczną, 16-metrową wieżą zamku górnego o średnicy ok. 7 m i fragmenty zabudowań podzamcza zachodniego (pozostałości kilku okien, strzelnicy, ślady południowej bramy zamku oraz wykuta w skale studnia w pd. narożniku dziedzińca). W skład wewnętrznej zabudowy wchodził również dom mieszkalny, z którego pozostały partie fundamentowe na planie nieregularnego prostokąta. Ze wzgórza zamkowego roztacza się wspaniały widok na całą okolicę. Pod warownią znajduje się sieć korytarzy, które pobudzają wyobraźnię, ale niestety wejścia do nich są zasypane. Od 1954 r. zamek i okolica stanowią rezerwat krajobrazowy „Smoleń”, skatalogowano tu 160 gatunków roślin. Co ciekawe, w okolicy Smolenia znajduje się ok. 60 jaskiń.

Autor: Fundacja „Dla Dziedzictwa”