Niezależna Gazeta Obywatelska

Sanktuarium Matki Boskiej Skarżyckiej znajdujące się w Skarżycach koło Zawiercia jest wyjątkowym zabytkiem. Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Skarżycach ufundował w 1583 r. ówczesny właściciel wsi Mikołaj Brzeski. Świątynię wzniesiono w stylu barokowym z jurajskiego kamienia na fundamentach średniowiecznej wieży obronnej z XII w. i przyległej do niej kaplicy z XIV w. Kościół konsekrowano w 1598 r.

Obecną formę kościół otrzymał po przebudowie w 1610 r. przeprowadzonej z fundacji Wojciecha Giebułtowskiego († 1623 r.), sekretarza króla Zygmunta III Wazy i właściciela Skarżyc. Impulsem do tej fundacji był fakt zajęcia kościoła w Kromołowie przez arian w 1596 r. Co ciekawe, na przekór arianom, świątynia otrzymała wezwanie Świętej Trójcy, której przeciwnikami byli arianie. Podobnie symboliczne znaczenie miały trzy absydy w kościele nawiązujące do Trójcy Świętej. Z frontu znajduje się wyniosła wieża w formie ryzalitu o hełmie namiotowym z czworoboczną latarnią – czyli pierwotne założenie budowli. Nad głównym wejściem były cztery herby: Lewart – Firleja, drugi nieczytelny, trzeci Topór – Anny z Korycińskich, żony Wojciecha Giebułtowskiego oraz czwarty Lis – Giebułtowskiego. Herby te usunięto pod koniec XX w, a kościół obłożono od zewnątrz kamieniem wapiennym.

Kościół w Skarżycach wielokrotnie płonął. Zniszczenia spowodowały, że w 1678 r. biskup krakowski Mikołaj Oborski dokonał ponownej konsekracji. Ostatnią znaczną przebudowę zakończono w 1788 r. Kolejne ważniejsze remonty przeprowadzono w 1904 r., a po 1945 r. zmieniono pokrycie dachu (z gontowo-dachówkowego na blachę). 17 czerwca 1967 r. kościół wpisano do rejestru zabytków województwa śląskiego. 15 sierpnia 1999 r. arcybiskup metropolita częstochowski Stanisław Nowak podniósł kościół w Skarżycach do godności Sanktuarium Matki Boskiej.

Zachowało się historyczne –głównie barokowe – wyposażenie kościoła, w tym ambona, chrzcielnica, tabernakulum, monstrancja i trzy kielichy. Najcenniejszym zabytkiem pochodzącym z 1604 r. jest obraz Matki Bożej Skarżyckiej – replika cudownego obrazu Matki Boskiej Śnieżnej (Santa Maria Maggiore w Rzymie). Jest on przedmiotem kultu. Cenny jest drewniany barokowo-klasycystyczny ołtarz główny bogato złocony i kontrastowo pomalowany na czarno. Na konsolach tego ołtarza stoją rzeźby śś. Piotra i Pawła, a w centralnym miejscu późnorenesansowy obraz Świętej Trójcy adorowanej przez św. Stanisława i św. Wojciecha z namalowanymi konturami dawnej Rzeczypospolitej. Obraz ten został zamalowany podczas okupacji, a odnowiony w 1950 r. W kaplicy północnej znajduje się późnorenesansowy ołtarz z obrazem Bożego Narodzenia i pokłonem pasterzy z XVIII w. Nad prezbiterium na sklepieniu znajduje się malowidło Mitki przedstawiające patronów kościoła. W przeciwległej południowej kaplicy na sklepieniu wizerunki świętych polskich oraz obraz św. Jana Chrzciciela.

Autor: Fundacja „Dla Dziedzictwa”