Niezależna Gazeta Obywatelska

Dzięki uprzejmości autora doktora Mariusza Patelskiego otrzymałem książkę jego autorstwa pt. „Niezależne Zrzeszenie Studentów w Opolu 1980-1990”. Książka unikalna, bo opisuje środowisko akademickie w latach 80. i 90. XX w. w Opolu. Niestety nie można jej nigdzie kupić, bo sfinansowana została ze środków miejskich ale niedługo trafi do szkół i bibliotek. Mariusz Patelski, były działacz NZS, na ponad 300 stronach barwnie i szczegółowo opowiedział  historię narodzin studenckiej opozycji w Opolu. Z książki dowiadujemy się m.in., że w 1968 r. na opolskiej WSP echem odbiły się wydarzenia marcowe

 a ówczesnym I sekretarzem Podstawowej Organizacji Partyjnej (POP) na WSP był mgr Adam Suchoński. Autor wykazał, że były próby namierzenia studentów, którzy rozwieszali plakaty w akademikach. Z jego ustaleń wynika również, że ogromny wpływ na działalność opolskiego NZS wywarło Duszpasterstwo Akademickie, w tym ponad dwudziestoletnia posługa o. Józefa Czaplaka, w trudnym okresie lat 70 i 80. ubiegłego stulecia.  Jak wyglądały początki powstania pierwszego NZS w Opolu? Prezentujemy początek Rozdziału 2. – Pierwszy NZS.

Wydarzenia na Wybrzeżu w sierpniu 1980 r. i utworzenie NSZZ „Solidarność” spowodowały w społeczeństwie polskim ferment, który zaowocował powstaniem wielu nowych stowarzyszeń i związków. W środowisku studenckim stopniowo kiełkowała myśl powołania nowego niezależnego stowarzyszenia. Już 2 września studenci Uniwersytetu Gdańskiego, wspomagający sierpniowy strajk, powołali Tymczasowy Komitet Założycielski Niezależnego Zrzeszenia Studentów Polskich. Wkrótce podobne działania podjęli studenci Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Poznania, Szczecina i Łodzi. (…)

Po rozpoczęciu roku akademickiego W. Ukleja i J. Smoczyński wykorzystali doświadczenia zdobyte na Wybrzeżu w celu utworzenia niezależnej organizacji wśród opolskich studentów. Po licznych naradach i opracowaniu programu członkowie grupy zwołali, za zgodą władz uczelni w gmachu Instytutu Budowy Maszyn WSI, 8 października 1980 r. o godz. 17.00 otwarte zebranie studentów WSI. Zebraniu przewodził Janusz Smoczyński (V rok IBM). Program NZS przedstawił Wiesław Ukleja, a projekt statutu Paweł Adamski (V rok IBM). Po wystąpieniu studentów głos zabrał przewodniczący NSZZ „Solidarność”  w WSI dr Ryszard Ciecierski, który wyraził „chęć porozumienia i określenia warunków współpracy”. W imieniu studentów WSP przemówiła natomiast Danuta Konarska (obecnie Kaliszan) studentka filologii polskiej i angielskiej.

Na spotkaniu powołano Tymczasowy Komitet Założycielski (TKZ) NZS. W skład Komitetu weszli: Wiesław Ukleja (przewodniczący), Janusz Smoczyński, Beata Podczaszyńska, Tomasz Kucharski, Paweł Adamski, Krzysztof Szczukocki, Jerzy Kliszewski, Kazimierz Pach oraz Wiesław Wroniewski (sekcja interwencji). Następnego dnia rektor WSI prof. Oswald Mateja wyraził pisemną zgodę na działalność KZ NSZ na terenie opolskiej uczelni.

 Do głównych zadań stojących przed Zrzeszeniem zaliczono: „1) Niezależność uczelni i jej władz“, co wiązało się z przywróceniem autonomii uczelni i wprowadzeniem wybieralności jej władz; „2) Niezależność studenckiego ruchu związkowego“, który realizowałby potrzeby wszystkich studentów niezależnie od przekonań; „3) Niezależność studenckich samorządów, ruchu spółdzielczego, kultury i kół naukowych“ od władz uczelni oraz organizacji związkowych, za jakie uznano NZS i SZSP.

Mariusz Patelski, Niezależne Zrzeszenie Studentów w Opolu 1980-1990, str. 47-49, Opole 2010.

Oprac: Tomasz Kwiatek