Niezależna Gazeta Obywatelska

Adam Mickiewicz przyszedł na świat 24 grudnia 1798 r. Był polskim poetą, działaczem i publicystą politycznym. Obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego uważany jest za największego poetę polskiego romantyzmu oraz literatury polskiej w ogóle, a nawet za jednego z najwybitniejszych w Europie. Mickiewicz był również jednym z najwybitniejszych twórców dramatu romantycznego w Europie^. – porównywany jest do Byrona i Goethego. W okresie pobytu w Paryżu był wykładowcą literatury słowiańskiej w Collège de France. Znany jest przede wszystkim jako autor ballad, powieści poetyckich, dramatu „Dziady” oraz epopei narodowej „Pan Tadeusz” uznawanej za ostatni wielki epos kultury szlacheckiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Adam Mickiewicz był jednym z pięciu synów Mikołaja Mickiewicza, oraz jego żony Barbary. Urodził się w Zaosiu pod Nowogródkiem (obecnie Białoruś). Jego ojciec był niezamożnym szlachcicem i niedługo po urodzeniu syna wraz z rodziną przeniósł się do Nowogródka, gdzie objął posadę adwokata przy miejscowym sądzie powiatowym. Mickiewicz uczył się w szkole prowadzonej przez dominikanów. W 1815 r. wyjechał do Wilna, gdzie podjął naukę na tamtejszym uniwersytecie. Rozpoczął ją na wydziale matematyczno – przyrodniczym, jednak po pierwszym półroczu przeniósł się na wydział literatury i sztuk wyzwolonych (odpowiednik dzisiejszego wydziału filologicznego). Otrzymał również stypendium odrobkowe, które zobowiązywało go do podjęcia pracy nauczyciela po ukończeniu nauki. W Wilnie Mickiewicz pisał Miało pierwsze utwory w stylu klasycznym. Były to przeróbki dzieł Woltera „Mieszko książę Nowogródzki”, „Pani Aniela i dziewica Orleańska”. Mickiewicz pisał te utwory dla powołanego w 1817 r. Towarzystwa Filomatów – tajnej organizacji skupiającej najzdolniejszych studentów starszych roczników, oraz absolwentów. W tym czasie Mickiewicz zawarł przyjaźnie, które przetrwały całe jego życie. Ich głównym celem była „naprawa społeczeństwa” i wyplenienie takich wad jak: egoizm, niemoralność, kłamstwo itp. W 1820 r. z inicjatywy Tomasza Zana powołane zostało Koło Promienistych (wchłonięte potem przez Związek Filaretów), którego celem było moralne doskonalenie się. Mickiewicz przyłączył się do nich i w grudniu 1820 r., napisał „Odę do młodości” oraz „Pieśń Filaretów”.

W swych młodzieńczych latach Adam Mickiewicz przeżył kilka romansów. Najbardziej znane to z Marią Wereszczakówną, oraz z doktorową Kowalską. Swój ból wyraził w II i IV części „Dziadów” wydanej w drugim tomiku jego poezji w 1823 r. (tomik ten obok „Dziadów” zawiera „Grażynę”). Władze carskie trafiły na ślad tajnych organizacji młodzieżowych, które rozpowszechniły się na całą Litwę, w dodatku Adam Czartoryski stracił posadę kuratora oświaty, jego miejsce zajął – znany z nienawiści do Polaków – senator Nowosilcow. Doprowadziło to do wszczęcia procesu przeciwko członkom Towarzystwa Filaretów. Mickiewicz został aresztowany w nocy z 23 na 24 października 1823 r. Następnie przebywał na zesłaniu prawie pięć lat. W Petersburgu nawiązał kontakt z rewolucjonistami rosyjskimi (dekabrystami), musiał jednak z polecenia ministra opuścić Petersburg i udał się do Odessy, gdzie pracował jako nauczyciel w liceum. W tym okresie poeta napisał swoje „Sonety krymskie” (1826) wydane w tomiku „Sonety”. Tu również prawdopodobnie zaczął pracę nad utworem „Konrad Wallenrod”. Dzieło ukazało się w lutym 1828 r. w Petersburgu. Sukces wydawniczy sprawił, że zaczęła się nim interesować policja i tajne służby. 15 marca 1829 r. opuścił Rosję i wiele podróżował po Europie. Przebywając w Dreźnie poeta napisał III część „Dziadów”. W 1832 r. wyjechał do Paryża, gdzie zebrała się duża część emigracji polskiej po nieudanym powstaniu listopadowym. W Paryżu Mickiewicz napisał: „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego” oraz epopeję narodową „Pana Tadeusza”.

Mickiewicz ożenił się w lipcu 1833 r. z Celiną Szymanowską, córką Marii – przyjaciółki poety z czasów, kiedy ten przebywał w Petersburgu. W 1838 r. urodziło się im drugie dziecko. Jako mąż i ojciec musiał wyżywić rodzinę, dowiedział się o wolnej posadzie profesora literatury łacińskiej w Akademii Lozańskiej. Szwajcarię opuścił w 1840 r., udał się do Paryża, gdzie zaoferowano mu pracę na nowo powołanej uczelni – katedry literatur słowiańskich College de France. Ofertę przyjął z pobudek patriotycznych, mógł tam poruszać sprawę polską, zwiększało to prestiż Polaków w Paryżu. Jego wykłady poruszały stosunki polsko – rosyjskie, sytuację polityczną Polski na przestrzeni dziejów, rolę Słowian w przyszłości. Po dwóch latach jego wykłady zaczynały nabierać kolorytu politycznego, wyznawał on kult Napoleona, propagował wizję świata głoszoną przez Towiańskiego, coraz bardziej odbiegał od prawdziwej roli jego wykładów, czyli omówieniu treści, historii literatury słowiańskiej. Rząd francuski zareagował na taki bieg wydarzeń dając Mickiewiczowi urlop, a kiedy odmówił zmiany treści swych wykładów został zwolniony z katedry. Kolejny etap jego życia związany był z mistykiem, filozofem religijnym Andrzejem Towiańskim. Pojawił się on w Paryżu w połowie grudnia 1840 r., głosił iż został powołany przez Boga do misji, w której powierzone mu zostaje przygotowanie Polaków na nadejście nowej epoki, potrzebował do tego grupy ludzi, którzy całkowicie – wzorem apostołów – oddali by się tej sprawie. Zwolenników miał mu zapewnić m.in. Mickiewicz, który uległ słowom Towiańskiego, częściowo dlatego, iż ten uzdrowił jego żonę. Towiańczycy nie brali pod uwagę walki zbrojnej o Polskę, głosili iż ta odrodzi się sama, po nadejściu nowej epoki. Słowa te nie znalazły dużego poparcia wśród emigracji polskiej, co więcej sprzeciwiały mu się wszystkie ówczesne polskie ugrupowania polityczne, został przez nie posądzony o szpiegowanie na rzecz Rosji, co było oficjalnym powodem wydalenia go z Francji przez rząd. Towiański przy współudziale Mickiewicza zorganizował w Paryżu koło swych wyznawców – „Koło Sprawy Bożej”, nie było ono jednak zbyt liczne, w swych najlepszych czasach liczyło 90 osób. Po wyjeździe „Mistrza” koło prowadził Mickiewicz aż do listopada 1846 r. Po klęsce Wiosny Ludów, Mickiewicz w 1849 r. zajął się redagowaniem nowego pisma – „Trybuna Ludów” („Tribune des Peuples”). Była to francuska gazeta propagująca ruchy narodowo – wyzwoleńcze, artykuły zamieszczane były przez redaktorów różnych narodowości, popierały one walki w regionach, w których jeszcze się toczyły, jak na Węgrzech. Sam Mickiewicz był autorem prawie stu artykułów, w których ustosunkował się do poczynań Rosji, oraz Watykanu. Pismo krytykował m.in. rząd francuski, a redaktorami interesował się policja. Mickiewicz musiał się ukrywać. Dostał posadę bibliotekarza w Bibliotece Arsenału w Paryżu. W marcu 1855 r. zmarła jego żona. Mickiewicz udał się do Konstantynopola. Zmarł 16 listopada 1855 r., a jego zwłoki zostały przewiezione do Paryża, gdzie został pochowany na cmentarzu Montmorency. W 1890 r. prochy Mickiewicza spoczęły w katedrze na Wawelu. Śmierć wieszcza wywarła ogromne poruszenie i żałobę narodową.

Więcej zob.: http://literat.ug.edu.pl/panfull/index.htm

Oprac. TK