Niezależna Gazeta Obywatelska

Tym razem zabieramy Państwa na wycieczkę do Rudziczki koło Prudnika, gdzie znajduje się jeden z najdziwniejszych kościołów w woj. opolskim. Jego bryła przypomina bowiem … czapkę napoleońską. Jeśli wierzyć legendom, podobno jeden z żołnierzy armii Napoleona przybył do Rudziczki, zdjął z głowy czapkę i w miejscu, gdzie ją postawił kazał wybudować kościół. No cóż, to tylko legendy…

Wieś ma średniowieczny rodowód. Po raz pierwszy wzmiankowano ją w źródłach na początku XIV w. jako Ruderi Villa, co można wiązać z jej lokacją na prawie niemieckim. Nazwa miejscowości wywodzi się najprawdopodobniej od zasadźcy Rudigera wymienionego w najstarszym dokumencie dotyczącym Prudnika z 1302 r. i wystawionym przez Henryka von Rosenberg. Według niego Rudiger kupił od Arnolda von Kozhenn (Koczem) sołectwo w Dymarowie. Rudziczka razem z Piotrowicami, Szybowicami, Mieszkowicami, Czyżowicami i Niemysłowicami znajdowała się na terenie biskupstwa wrocławskiego, natomiast Prudnik ze wsiami na południe od miasta należał do biskupstwa ołomunieckiego. W początkach XIV w. Rudziczka należała do księstwa niemodlińskiego, a później opolskiego. Przez Rudziczkę wiódł ważny szlak komunikacyjny między Nysą a Karniowem.

Parafia w Rudziczce powstała na przełomie XIII/XIV w. Pod względem administracyjnym należała do diecezji wrocławskiej. Pierwszym proboszczem był ks. Mikołaj Plessel, który wymieniony został w bulli papieża Klemensa VI z 12 czerwca 1350 r. Po raz pierwszy kościół wzmiankowany jest w źródłach w1337 r.

W 1532 r. ziemia opolska znalazła się w ręku króla Ferdynanda Habsburga, który księstwo opolskie wraz z ziemią prudnicką odstąpił margrabiemu Jerzemu Hohenzollernowi z Karniowa jako zastaw za udzieloną pożyczkę na prowadzenie wojny z Turcją. Po podpisaniu w 1555 r. pokoju w Augsburgu Jerzy Hohenzollern przystąpił do wprowadzania wiary Marcina Lutra we własnej ziemi. Protestantyzm znalazł zwolenników również w Rudziczce. Kolejnymi pastorami byli: Martin Zimmermann z Brzegu (1570 – 1573), Thomas Thanhöltzer (1576 – 1587), Stephan Henel (1587 – 1602), Theophil Henel (1602 – 1628). Zasługą protestantów była budowa w 1582 r. świątyni na miejscu dotychczasowego kościoła katolickiego.

Obecny kościół zbudowano w latach 1801 – 1803 w stylu klasycystycznym. Wzniesiono go na oryginalnym i prawie niespotykanym rzucie elipsy i dachu o zaokrąglonej kalenicy. Prawdopodobnie w Europie istnieją jeszcze dwa tego typu obiekty.

Kamień węgielny pod jego budowę położono 1 czerwca 1801 r. Inicjatorem budowy świątyni w Rudziczce był ks. dziekan i proboszcz Thomas Graber. Poświęcenia kościoła dokonał biskup wrocławski książę Melchior von Diepenbrock, który w 1850 r. odwiedził Rudziczkę. W ciągu XIX w. kościół unowocześniono: w 1826 r. z raciborskiego kościoła franciszkanów sprowadzono ołtarz, w 1863 r. wymieniono dotychczasową posadzkę zbudowaną z kamienia łamanego i cegły na nową marmurową, która służy świątyni do dnia dzisiejszego, w 1868 r. zamontowano nowe organy, w 1888 r. Odrusch z Głubczyc wykonał nową ambonę (ostatnia renowacja w 1993 r.), w 1892 r. założono nowe okna witrażowe z patronami sąsiednich kościołów: św. Anny (Niemysłowice) i św. Jerzego (Mieszkowice). W 1860 r. ewangelicy założyli własny cmentarz położony na wzniesieniu na pd. od wsi. Istniał jeszcze do 1960 r. i był wpisany do rejestru zabytków.

Kościół jest orientowany. Po stronie zachodniej znajduje się kwadratowa wieża i wejście główne do świątyni. Wieża i dach kościoła, po wybudowaniu, pokryte zostały gontami. Późniejsze pokrycie stanowił łupek oraz blacha cynkowa. W 1984 r. wieża i dach kościoła pokryte zostały blachą miedzianą. Po bokach kościoła – od strony południowej i północnej – znajdują się kwadratowe przybudówki mieszczące od strony południowej kruchtę (wejście boczne) z bocznym chórem; od północnej natomiast – zakrystię również z bocznym chórem (nad zakrystią). Za wejściem głównym znajdują się cztery kolumny jońskie, które podtrzymują chór główny z organami.

Ołtarz główny widoczny jest z każdego miejsca w kościele. Pięć zaokrąglonych na górze okien z jednej strony oraz pięć ze strony przeciwnej daje wystarczająco dużo światła w świątyni. Okna z witrażami założono w 1892 r. Dwa z nich to witraże figuralne, przedstawiające patronów sąsiednich kościołów: św. Anny, patronki Niemysłowic i od 1666 r. mater adiuncta Rudziczki oraz św. Jerzego – patrona Mieszkowic (od 1945 r. filii Rudziczki). W 1888 r. rzeźbiarz Ondrusch z Głubczyc, wykonał nową ambonę. W październiku 1867 r. wymieniono zbyt małe organy na większe, które służą parafianom do dnia dzisiejszego. Organy mają dwa manuały z 14 głosami (registrami) oraz klawiaturę nożną, składającą się z czterech registrów – głosów. Ostatnia renowacja organów miała miejsce w 1993 r. Przy bocznym wyjściu z kościoła znajdują się dwie figury: św. Antoniego i Chrystusa. Figury św. Józefa i św. Barbary znajdują się przy wejściu do zakrystii.

W ścianie bocznego wejścia do kościoła znajdują się dwie kamienne renesansowe płyty nagrobne małżonków Christofa Workwitz–Morkwitz z Rudziczki i żony Urszuli Bischofshey z 1606 r. Pochodzą one z wcześniejszej budowli. Na ścianie bocznego wejścia do kościoła znajduje się epitafium z 1674 r. poświecone zmarłym rodzicom ówczesnego proboszcza. Na tablicy. m.in. widnieje napis: „Hodie mihi – cras tibi, rursum post tenebras speramus lucem. Po lewej stronie bocznego wejścia do kościoła, w ścianie umieszczony jest kamień grobowy, upamiętniający budowniczego kościoła ks. dziekana i proboszcza Thomasa Grabera, który zmarł 21 października 1820 r. w wieku 52 lat”.

Autor: Fundacja „Dla Dziedzictwa”