Niezależna Gazeta Obywatelska

Święta Lipka, położona w województwie warmińsko-mazurskim, często nazywana jest „Częstochową Północy”. Znajdująca się tam bazylika pw. Nawiedzenia NM Panny jest obiektem niezwykłej wartości, zaliczanym do najwspanialszych zabytków późnego baroku w Polsce.

Początki kultu Matki Boskiej w Świętej Lipce sięgają XIV w. Według ustnie przekazywanej informacji więziony w lochach kętrzyńskiego zamku skazaniec dzięki interwencji Matki Bożej wyrzeźbił w drewnie Jej figurkę z Dzieciątkiem. Po wykonaniu rzeźby został uwolniony. Uwolniony skazaniec figurkę zawiesił na lipie przy drodze z Kętrzyna do Reszla. Figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem zasłynęła cudami. Z czasem wokół lipy wybudowano kaplicę. Rozwinął się kult. Do Świętej Lipki przybywały liczne pielgrzymki. Pielgrzymował tu także ostatni wielki mistrz krzyżacki w Prusach Zakonnych Albrecht. Kaplica w Świętej Lipce została zniszczona w czasie reformacji – według napisu w kościele było to w 1524 r. Na jej miejscu, żeby odstraszyć pielgrzymów, postawiono szubienicę.

Dzięki staraniom Stefana Sadorskiego przystąpiono do odbudowy kaplicy. Wzniesiono ją w 1619 r., a uroczystej jej konsekracji dokonał biskup warmiński Szymon Rudnicki w dniu 19 listopada 1619 r. Na fasadzie kaplicy znalazły się trzy herby Zygmunta III Wazy, księcia pruskiego Jana Zygmunta i biskupa Szymona Rudnickiego. Odbudowaną kaplicę dzięki Sadorskiemu przekazano pod opiekę jezuitów. Zaginioną cudowną figurkę zastąpił obraz M.B. Świętolipskiej. Do Świętej Lipki przybywali pielgrzymi nie tylko z Warmii, ale z dalszych okolic jak np. Warszawy, Wilna, czy Lwowa.

Obecną bazylikę wzniesiono w latach 1688-1693  z inicjatywy jezuitów, według  projektu nieznanego architekta. Fasada została ukończona w 1730 r. Budowę kościoła realizował Jerzy Ertli z Wilna. Kościół ma formę trójnawowej bazyliki z dwuprzęsłowym prezbiterium, czteroprzęsłowym korpusem nawy głównej i emporami nad nawami bocznymi. Kościół jest otoczony przez czworoboczny krużganek odpustowy, z kaplicami narożnymi. Na fasadzie ustawiono rzeźby dłuta rzeźbiarza Krzysztofa Perwangera. Wnętrze jest bogato dekorowane, m.in. malowidłami na sklepieniu z lat 1722-1727, autorstwa Macieja Jana Meyera. Sklepienie prezbiterium i nawy głównej (poczynając od prezbiterium) ozdobione jest ilustracjami do zawołań litanii loretańskiej – od Królowej Aniołów do Królowej Wyznawców. Ci ostatni są umieszczeni na sklepieniu ostatniego przęsła nawy głównej (przy chórze), a wśród nich (nad południowym oknem nawy głównej) Jadwiga Śląska, Zygmunt III Waza i św. Kazimierz. Ten sam malarz wykonał część malowideł na sklepieniach krużganka. Pozostałe wyposażenie kościoła to m.in. ołtarz główny z 1712-1714, to dzieło Krzysztofa Peuckera. W ołtarzu głównym honorowe miejsce zajmuje obraz Matki Bożej namalowany w 1640 r. przez Bartłomieja Pensa. Obraz osłonięty jest srebrną sukienką wykonaną (1720) przez złotnika z Królewca Samuela Grew. Dziełem tego samego złotnika jest wykute ze srebra zdobienie tabernakulum. Środkowy obraz w ołtarzu głównym Nawiedzenia NMP i górny Wniebowzięcia NMP malowane są przez Piotra Kolberga. Na pozostałych 8 ołtarzach obrazy malowane są przez kilku autorów, w tym Marcina Altomonte. Za najlepszy jego obraz Świętej Lipce uważa się Obraz Matki Bożej Bolesnej. Organy z 1719-1721 wykonane zostały przez Jana Josua Mosengla z Królewca. Posiadają one 40 głosów i ruchome figurki, a prospekt organowy wykonał snycerz z Reszla – Krzysztof Peucker. W kościele na pniu drzewa lipowego ustawionym w 1728 r. umieszczona jest rzeźba Matki Boskiej w sukience srebrnej z 1652 r. Święta Lipka posiada również bogaty skarbiec.

Więcej zob.: www.swieta-lipka.pl