Niezależna Gazeta Obywatelska

Helena Modrzejewska urodziła się 2 października 1840 r. w Krakowie. Była piękną kobietą i wybitną polską aktorką specjalizującą się w rolach szekspirowskich i tragicznych) oraz matką inżyniera i konstruktora mostów Rudolfa Modrzejewskiego (Ralpha Modjeskiego).

Helena Modrzejewska była nieślubnym dzieckiem Józefy Benda, z domu Misel, wdowy po zamożnym kupcu. Jej przyrodni bracia, Józef i Feliks, także byli aktorami. Pseudonim „Modrzejewska” aktorka przybrała na początku kariery scenicznej. Uczyła się na pensji, a potem u sióstr zakonnych. Związała się z Gustawem Zimajerem, dzięki któremu zadebiutowała na scenach prowincjonalnych. W 1862 r. wystąpiła pierwszy raz we Lwowie, gdzie zagrała pierwszy raz w dramacie romantycznym – jako Skierka w Balladynie Słowackiego. Od 1863 r. pojawiała się na różnych scenach występując w kolejnych sztukach Juliusza Słowackiego. W 1865 r. Zimajer próbował zdobyć dla Modrzejewskiej kontrakt w teatrach wiedeńskich, niemniej ze względu na słabą znajomość niemieckiego, plan się nie powiódł. W tym samym roku zaangażowała się na 4 lata w teatrze w Krakowie, a od 1868 r. zaczęła występować na deskach teatrów warszawskich. Tam przez 8 lat występów osiągnęła status gwiazdy.

Z początkami kariery Modrzejewskiej związana jest szeroko komentowana sprawa uczniów, którzy wręczali jej bukiet kwiatów. Siedemnastu uczniów gimnazjalnych postanowiło uczcić aktorkę i złożyło się na wieniec dla niej. Bukiet był związany wstążką w kolorach narodowych, na której znajdował się napis w języku polskim Helenie Modrzejewskiej od uczniów gimnazjalnych. Kwiaty zostały wręczone aktorce podczas jednego z przedstawień w Warszawie. Wspomniani gimnazjaliści zostali oskarżeni przez władze o patriotyczną demonstrację. Uczniów ukarano relegowaniem ze szkoły i jednocześnie zakazano przyjęcia ich do jakiejkolwiek innej szkoły. Jeden z uczniów, Ignacy Neufeld, zastrzelił się 21 stycznia 1880 r., a Modrzejewska brała udział w jego pogrzebie.

W 1876 r. Modrzejewska wyemigrowała do Kalifornii wraz rodziną oraz przyjaciółmi: Julianem Sypniewskim, Łucjanem Paprockim i Henrykiem Sienkiewiczem. Emigranci osiedlili się miejscowości Anaheim w Kalifornii, gdzie prowadzili farmę (z tego okresu wywodzą się Szkice węglem Henryka Sienkiewicza). Interes jednak nie powiódł się, a grupa osadników z czasem rozstała się. Modrzejewska po kilkuletniej bytności za granicą i intensywnej nauce języka angielskiego, przyjęła pseudonim Helena Modjeskai z sukcesem zadebiutowała w USA na deskach California Theatre. Kontynuowała karierę aktorską na obczyźnie, przeważnie występując na scenach amerykańskich i angielskich. Zyskała olbrzymie uznanie i rozgłos, występując głównie w repertuarze szekspirowskim. W 1883 r. przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W 1893 r. została poproszona o wygłoszenie odczytu na kongresie kobiet w Chicago (World’s Fair Auxiliary Congress), gdzie przedstawia sytuację kobiet pod zaborami rosyjskim i pruskim. Krytyczny stosunek Modrzejewskiej wobec rządu rosyjskiego wyrażony w przemówieniu spowodował wydanie ukazu carskiego, który zakazywał jej wjazdu na terytorium rosyjskie. Ostatnia wizyta w Polsce miała miejsce na przełomie lat 1902/1903. 2 maja 1905 r. dała w Nowym Jorku jubileuszowe przedstawienie. Po jubileuszu odbyła dwuletnie tournée i zakończyła karierę aktorską. Modrzejewska występowała potem jeszcze sporadycznie, wspierając cele charytatywne. Zagrała łącznie w 260 rolach. Zmarła w Bay Island w East Newport w Kalifornii 8 kwietnia 1909 r. Jej pogrzeb odbył się w Los Angeles, ale potem jej szczątki przeniesiono na cmentarz Rakowicki w Krakowie, a uroczystości pogrzebowe przerodziły się w manifestację patriotyczną.

Napisała w języku angielskim pamiętniki – Memories and impressions of Helena Modjeska (Wspomnienia i wrażenia), które zostały wydane w 1910 r. w USA, a fragmenty były drukowane na łamach polskich czasopism. Polskie wydanie ukazało się w 1957 r.

Była związana uczuciowo z dwoma mężczyznami – Gustawem Zimajerem, który był ojcem jej dwójki dzieci: syna – Rudolfa Modrzejewskiego i córki zmarłej w dzieciństwie, ślub zaś wzięła w 1868 r. w Krakowie z ziemianinem Karolem Chłapowskim.

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Helena_Modrzejewska