Niezależna Gazeta Obywatelska

Przed nami kolejna, XIX edycja Europejskich Dni Dziedzictwa, proszę przypomnieć co to za impreza?

To największe, doroczne święto zabytków, obchodzone w całej Europie. W 1984 r. zaczęto organizować we Francji Dni Otwartych Zabytków. Odniosły one taki sukces, że w roku 1991 Rada Europy ustanowiła na ich bazie właśnie Europejskie Dni Dziedzictwa. Odbywają się w dwa środkowe weekendy września. Ich formuła ulegała różnym modyfikacjom, natomiast do dnia dzisiejszego obowiązuje zasada udostępniania zabytków na co dzień niedostępnych, zaś zabytki zwiedzane „za biletami” są udostępniane bezpłatnie. Ze względu na rangę EDD, wszystkie imprezy organizowane pod tym szyldem objęte są honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zaś w naszym województwie dodatkowo Wojewody Opolskiego i Marszałka Województwa Opolskiego.

Tegoroczne hasło to „Kamienie milowe”… Mamy się czym pochwalić?

O tak …. W każdym roku obchody odbywają się pod innym hasłem, aby promować różne rodzaje zabytków. Tegoroczne hasło jest bardzo pojemne, oprócz zabytków przypominamy ważne osobistości i wydarzenia, które zmieniły bieg historii. W naszym województwie przypadają w tym roku dwa ważne jubileusze: dziewięćdziesiąta rocznica III Powstania Śląskiego, będąca kamieniem milowym historii oraz dwusetna rocznica urodzin ks. dr Jana Dzierżona. Jego odkrycia w dziedzinie pszczelarstwa – myślę tu o partenogenezie, czyli dzieworództwie pszczół oraz o wynalezieniu nowych konstrukcji uli – są kamieniem milowym w rozwoju nauki. To w znaczeniu przenośnym hasła. Pokażemy również kamienie półmilowe i ćwierćmilowe ze Skorogoszczy, które będą prezentować tegoroczne hasło w znaczeniu dosłownym.

Inauguracja EDD w woj. opolskim odbędzie się 2 września w Jemielnicy, dlaczego akurat to miejsce?

W Jemielnicy znajduje się pocysterski zespół klasztorno-kościelny. Cystersi nazywani są Prekursorami Zjednoczonej Europy. Ich działalność jest kamieniem milowym w rozwoju cywilizacji europejskiej. Stąd inauguracja wojewódzka w Jemielnicy, w połączeniu z VI Forum Szlaku Cysterskiego.

Poza tym, pocysterski zespół klasztorno-kościelny w Jemielnicy, obejmujący zabytkowe budynki, stawy, kościół cmentarny i zabytkową pierzeję uliczną z charakterystycznymi zagrodami pretenduje do uznania go za pomnik historii. To bardzo prestiżowy status dla zabytku, nadawany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Dotychczas w naszym województwie mamy zaledwie dwa pomniki historii.

Jakie?

Z roku 2004 „Góra Św. Anny – komponowany krajobraz kulturowo – przyrodniczy” oraz z lutego tego roku „Nysa – zespół kościoła farnego pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy”.

No i Paczków czeka na podpis prezydenta. Ale wracając do Jemielnicy….

W dniach od 2 do 4 września odbywać się tam będzie VI Forum Szlaku Cysterskiego w Polsce, organizowane przez Kurię Opolską. W jego ramach odbędzie się wiele różnorodnych wydarzeń – seminarium naukowe, panel dyskusyjny nt. promocji dziedzictwa kulturowego, zwiedzanie zabytków (będzie możliwość zwiedzenia na co dzień niedostępnych miejsc), koncert Kwintetu Filharmonii Opolskiej i Chóru Kameralnego Akademii Muzycznej z Katowic. Uroczyste Msze św. będą celebrowane przez Ordynariusza Opolskiego Ks. Bp. Andrzeja Czaję oraz Opata, Prezesa Polskiej Kongregacji Cystersów O. Piotra M. Chojnackiego. Ich oprawą muzyczną będzie śpiew gregoriański, którego możliwość wysłuchania „na żywo” jest dziś wielkim rarytasem.

Inauguracja tegorocznych EDD w naszym województwie odbędzie się piątek w Jemielnicy o godz. 14:00 w restauracji Oswald Arena na ul. Chłopickiego 27, po wprowadzających przemówieniach odbędzie się międzynarodowa konferencja naukowa z cyklu Forum Scientiae Cisterciense nt. „Działalność gospodarcza zakonu cysterskiego”, której program jest dostępny na stronie internetowej www.edd.com.pl.

W niedzielę, czwartego września gmina organizuje Pierwszy Jarmark Cysterski w Jemielnicy, który będzie ciekawą propozycją dla rodzinnego świętowania. Mam nadzieję, że zachęciłam Czytelników do osobistego udziału w proponowanych imprezach i uroczystościach. Każdy powinien znaleźć coś dla siebie z dala od miejskiego gwaru, wirtualnie cofając się w czasie do świata cystersów….

Jakie inne atrakcje czekają na mieszkańców woj. opolskiego w te dwa wrześniowe weekendy? Gdzie warto się wybrać?

Propozycji jest tyle, że jest w czym wybierać. Wszystkie miejsca, daty i ewentualnie godziny są podane na witrynie, o której mówiłam. Do udziału w tegorocznych obchodach EDD zgłosiło się prawie 30 organizatorów. Proponowane wydarzenia kulturalne to: zwiedzanie zabytków z przewodnikiem, wystawy, koncerty, odczyty, prelekcje i wykłady, rajdy rowerowe, konkursy, poznawanie tradycji lokalnych na festynach i jarmarkach. Wśród organizatorów przeważają muzea, biblioteki, uczestniczą samorządy, stowarzyszenia pozarządowe, szkoły.

Sylwetkę Księdza Dzierżona przybliży Muzeum jego imienia w Kluczborku, zaś Stowarzyszenie Miłośników Karłowic i Kuźnicy Katowskiej pokaże m.in. miejsca, gdzie uczony mieszkał i pracował.

Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny (filia Muzeum Śląska Opolskiego) 16 września zaprasza na sesję odczytową nt. powstań śląskich, które wygłoszą pracownicy naukowi Uniwersytetu Opolskiego.

Prawdziwe kamienie milowe – półmilowy i ćwiercmilowy można będzie zobaczyć w Skorogoszczy. W tamtejszym Zespole Parkowo- Pałacowym przez całą niedzielę (11.09.2011r.) będzie można uczestniczyć w różnych imprezach kulturalnych: otwarcie wystawy sentymentalnej „Moje kresy”, inscenizacja plenerowa – rekonesans przed bitwą – prezentacja musztry i uzbrojenia żołnierzy w strojach historycznych, o godz. 16:00 odbędzie się pokaz batalistyczny „Przełamanie Linii Odry i Nysy- Skorogoszcz 1945”. Prezentacja multimedialna przybliży wiedzę o kamieniach milowych. Dzień zakończy się potańcówką o godz. 20:00.

W Zagwiździu będzie można zwiedzić z przewodnikiem laureata tegorocznej edycji konkursu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „ZABYTEK ZADBANY”– kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa wraz z ogrodem botanicznym przy plebanii. Tuż obok znajdują się pozostałości huty żeliwa z Regionalną Salą Muzealną.

Biblioteka w Kędzierzynie-Koźlu przygotowała wycieczkę rowerową szlakiem III Powstania Śląskiego, trasą długości 48 km, z Kędzierzyna przez Sławięcice, Ujazd, Zimną Wódkę, Porębę, Górę Św. Anny, Żyrowę i Jasionę, zaś w Galerii z Książką na Rynku będzie można obejrzeć wystawę o jeńcach wojennych.

Ciekawe propozycje przygotowały muzea: w Nysie, Paczkowie, Praszce, Głubczycach i Prudniku. To ostatnie zaprezentuje niedawno oddaną do zwiedzania (po pracach konserwatorskich) wieżę Woka – kamień milowy w historii Prudnika.

Muzeum Wsi Opolskiej obchodzi w tym roku jubileusz 50-lecia. 17 września w godz. od 16:00 do 18:00 odbędzie się pokaz prezentacji multimedialnej i zwiedzanie okolicznościowej wystawy.

Starostwo kluczborskie wzorem ubiegłego roku organizuje Jarmark Ziemi Kluczborskiej, na którym będą prezentowane prace nagrodzone w konkursach przygotowanych w ramach EDD przez Młodzieżowy Dom Kultury i Koło Opieki nad Zabytkami.

Warto też wybrać się do Nysy, gdzie swoje propozycje oprócz Muzeum przygotowali uczniowie Szkoły Podstawowej nr 1, Stowarzyszenie Pro Schola Musika oraz Biblioteka Miejska i Gminna.

Jaka idea przyświeca Europejskim Dniom Dziedzictwa?

Promowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego, przypominanie o wspólnych korzeniach kultury europejskiej. Jest to okazja do pogłębienia wiedzy o zabytkach, a także do promowania swoich miejscowości poprzez znajdujące się na ich terenie zabytki.

Z tego co wiem, tegoroczna edycja jest szczególna, bo EDD to impreza pod auspicjami Rady Europy odbywająca się w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej… Jest szansa na promocję naszego dziedzictwa na arenie międzynarodowej?

W październiku we Wrocławiu odbędzie się Czwarte Europejskie Forum Dziedzictwa. Przyjedzie na pewno wiele osób z zagranicy. Forum towarzyszyć będzie wystawa przygotowana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, prezentująca charakterystyczne „kamienie milowe” w polskiej historii, nauce i kulturze. Odbędzie się również spotkanie koordynatorów narodowych EDD. Myślę, że będzie wiele okazji do poznania naszych zabytków.

Czy organizowanie tego typu imprez promujących dziedzictwo wywiera jakiś realny wpływ na opiekę nad zabytkami?

Przede wszystkim ma to ogromny wpływ na uwrażliwienie społeczeństwa i zwrócenie uwagi na rolę zabytków. Podnosi to znacznie poziom edukacji, która jest kluczowa dla stanu krajobrazu kulturowego. Nie wszystko da się ochronić za pomocą prawa. Poziom świadomości społeczeństwa w tej kwestii jest najważniejszy.

Jednak zabytki są u nas według Pani niedoceniane. Dlaczego?

Nieobjęte indywidualnym wpisem do rejestru zabytki wsi opolskiej. Jako zabytek postrzegane są obiekty typu kościół, pałac, zamek. Natomiast zabytkowe wiejskie budynki mieszkalne nie są traktowane w ten sposób. Dokonuje się wymiany pięknych zabytkowych stolarek okiennych i drzwiowych na plastikowe, likwiduje się przy okazji remontów przepiękny, zabytkowy detal. Wiele stodół w konstrukcji ryglowej, będących do niedawna ozdobą krajobrazu kulturowego, z powodu utraty swojej pierwotnej funkcji niszczeje i nikt ich nie remontuje. Zagrożony jest więc historyczny charakter wsi opolskiej.

Oddział Terenowy w Opolu Narodowego Instytutu Dziedzictwa bierze udział w pracach utworzonego przez Wojewodę Opolskiego, Ryszarda Wilczyńskiego w 2008 r. Zespołu Doradczego ds. zachowania dziedzictwa kulturowego wsi i ochrony wiejskiego krajobrazu Opolszczyzny.

Bardzo dziękuję.