Niezależna Gazeta Obywatelska

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 r. w Toruniu w rodzinie kupieckiej. Jest najwybitniejszym polskim astronomem, autorem dzieła De revolutionibus orbium coelestium, przedstawiającego szczegółową helionistyczną wizję wszechświata, które dokonało przełomu i wywołało jedną z najważniejszych rewolucji naukowych, zwaną „przewrotem kopernikańskim”. Teoria Kopernika wpłynęła na sposób patrzenia na miejsce Ziemi i człowieka we Wszechświecie i stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych.

Kopernik był wybitnym przedstawicielem Renesansu. Zajmował się astronomią, matematyką, prawem, medycyną, strategią wojskową i astrologią. Studiował w Krakowie, a następnie we Włoszech. W 1503 r. doktoryzował się z prawa kanonicznego. Sprawował funkcję kanclerza kapituły warmińskiej, kanonika warmińskiego i scholastyka wrocławskiego. W 1507 r. był obecny na koronacji Zygmunta Starego w katedrze wawelskiej. W 1513 r. opracował i wysyłał do Rzymu własny projekt reformy kalendarza. Wówczas też otrzymał od kapituły warmińskiej dom we Fromborku, gdzie w 1514 r. kupił na własność basztę północno-zachodnią w obrębie wewnętrznych murów warowni fromborskiej. Było to miejsce dogodne do obserwacji astronomicznych, a na jej zapleczu zbudował płytę obserwacyjną i sporządził wzorowane na starożytnych instrumenty astronomiczne. We Fromborku przeprowadził około 30 zarejestrowanych obserwacji astronomicznych. Obserwował m.in. Marsa i Saturna, przeprowadził serię czterech obserwacji Słońca. Odkrył wówczas zmienność mimośrodu Ziemi i ruch apogeum słonecznego względem gwiazd stałych.

Mikołaj Kopernik był też przeciwnikiem Zakonu Krzyżackiego. W czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1520-21, napisał list do króla Zygmunta Starego prosząc go o pomoc zbrojną przeciw Krzyżakom. Służył swoją mądrością narodowi polskiemu zabierając głos na Sejmikach, opracowując dzieło „Sposób bicia monety” oraz współpracując przy opracowywaniu mapy Królestwa Polskiego i Litwy. Swój bogaty księgozbiór przekazał w testamencie diecezji warmińskiej, a potem w wyniku wojny polsko-szwedzkiej trafiły do biblioteki uniwersyteckiej w Uppsali. Mikołaj Kopernik zmarł 24 maja 1543 r. we Fromborku. Jego imieniem nazywano sondy kosmiczne, obiekty kosmiczne, instytucje, szkoły i uczelnie. W Toruniu, gdzie się urodził, znajduje się muzeum poświęcone temu wybitnemu uczonemu.

Dzieło Kopernika De revolutionibus orbium coelestium („O obrocie ciał niebieskich”) prezentuje teorię helionistycznego modelu Układu Słonecznego, według którego Słońce znajduje się w centrum, Ziemia jest planetą i podobnie jak pozostałe planety obiega Słońce po kolistej orbicie. Pierwsze wydanie epokowego dzieła wydrukowane zostało w Norymberdze w 1543 r. Książka ta, mimo, iż zadedykowana papieżowi nie spotkała się z przychylnym przyjęciem Kościoła, a w 1616 r. umieszczono ją w indeksie ksiąg zakazanych. Egzemplarz pierwszego wydania znajdował w zbiorach Collegium Hosianum w Braniewie. W 1626 r. stał się łupem Szwedów. W 1999 r. dzieło Kopernika wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO Pamięć Świata.

Oprac. TK