Niezależna Gazeta Obywatelska

My mieszkańcy Śląska Opolskiego na ogół sądzimy, że nasz region składa się w większości z ludności, która przybyła na te tereny zaraz po zakończeniu wojny czyli ok. 1945 roku i posiada głownie pochodzenie polskie. Jednak nie wszyscy osiedleni na tych terenach mieszkańcy mieli takie doświadczenia, niektórzy przybyli tutaj o wiele później. Właśnie kimś takim jest Pan Wiktor Zając.

Wiktor Zając pochodzi z rodziny polsko-węgierskiej. Jego dziadek pochodził z Kresów Wschodnich, z terenu Wołynia i służył podczas I wojny światowej w armii węgierskiej (czyli w Cesarko Królewskiej armii Austro-Węgier). W tym czasie poznał swoją żonę – węgierkę, przyszłą babcię Pana Wiktora.

Rodzina Pana Wiktora przed wojną i podczas sowieckiej okupacji mieszkała na Wołyniu. Jego dziadek, który w tym czasie był policjantem, został aresztowany przez władze sowieckie i od tamtej pory słuch po nim zaginął. Po przejęciu Wołynia przez Niemców wybuchły na tym terenie straszliwe czystki dokonywane na ludności polskiej przez oddziały UPA. Rodzina Pana Wiktora z racji swoich węgierskich korzeni uciekła przed nimi na teren ówczesnych Węgier, gdzie 1 lipca 1944 r. w miejscowości Tiszaujlak urodził się bohater naszej opowieści. Miejscowość ta leży na tzw. Zakarpaciu czyli na styku Węgier, Ukrainy i Słowacji. Teren ten od wieków należał do Węgier, a w późniejszym okresie do dualistycznej monarchii austro–wegierskiej, natomiast w XX w. wielokrotnie przechodził z rąk do rąk. Po I wojnie światowej na mocy traktatu w Trianon oddano go Czechosłowacji, w 1938 r. po postanowieniach monachijskich anektowały go ponownie Węgry i ten stan trwał, aż do zakończenia II wojny światowej, kiedy tereny te zajęło ZSRR i włączyło w skład swojego państwa. Obecnie obszar

ten wchodzi w skład niepodległej Ukrainy. Zakarpacie zwane jest też Rusią Zakarpacką bądź Rusią Podkarpacką albo Karpatio Ukrainą – wszystko w zależności od tego jaki kraj zajmował ten region.

Pan Wiktor wraz z rodzicami mieszkał tam do 1957 r. W jego domu rodzinnym zawsze kultywowano pamięć o polskiej i węgierskiej historii i patriotyzmie, jeszcze na Zakarpaciu jako dziecko dowiedział się przypadkiem o zbrodni katyńskiej podsłuchując zorganizowane przez jego rodziców tajne spotkanie. Po wydarzeniach Rewolucji Węgierskiej 1956 r. władze ZSRR podjęły fale represji wobec ludności węgierskiej również na terenach Zakarpacia. Z tego powodu rodzina Zająców, z racji swoich polskich korzeni, postanowiła wyjechać do Polski do swojej rodziny, która już zaraz po wojnie została wypędzona z terenów Wołynia i osiedliła się na terenach Śląska Opolskiego. Rodzina osiedliła się najpierw w miejscowości Szklary koło Grodkowa. Uczęszczając do polskich szkół Wiktor Zając popadł w kłopoty z powodu poruszania na lekcjach zakazanych tematów dotyczących polskiej historii czym często wprawiał nauczycieli w osłupienie bądź zakłopotanie – głośno mówił np. o Katyniu zadając nauczycielom niewygodne pytania. Z tego powodu został relegowany z gimnazjum w Głubczycach, a uczęszczając do gimnazjum w Raciborzu miał specjalnie zaniżane oceny.

Już w dorosłym życiu przeniósł się do Opola podejmując studia na Wyższej Szkole Inżynierskiej, a później pracę w Rejonowym Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej. W roku ’80 był jednym z założycieli NSZZ „Solidarność” w tym zakładzie. Obecnie Wiktor Zając jest na emeryturze i poświęca swój czas na robienie rzeźb, które są jego pasją i czynnie działa min. w Klubie Gazety Polskiej w Opolu. Angażuje się też w upamiętnienie zbrodni na Polakach na Kresach, przypominając o Golgocie Wschodu. Popiera również Fundację Pro – Prawo Do Życia.

Autor: Grzegorz Bieniarz