Niezależna Gazeta Obywatelska

Józef Brandt urodził się 11 lutego 1841 r. w Szczebrzeszynie w znanej i zamożnej rodzinie warszawskich lekarzy. Był polskim wybitnym malarzem, przedstawicielem nurtu batalistycznego w malarstwie drugiej połowy XIX w. Studiował w Paryżu (1858-1860) i Monachium. Od 1875 r. prowadził prywatną szkołę malarską, stając się przywódcą tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego, z którą byli związani m. in. Aleksander Gierymski, Alfred Wierusz-Kowalski, Tadeusz Ajdukiewicz, Wojciech Kossak, Leon Wyczółkowski. Tworzył głównie obrazy rodzajowo-batalistyczne i historyczne o tematyce związanej z walkami kozackimi, tatarskimi i wojnami szwedzkimi XVII w. Jego obraz „Chodkiewicz pod Chocimem„, zaprezentowany na Wystawie Powszechnej w Paryżu w 1867 r. wzbudził duże zainteresowanie francuskiej krytyki i publiczności, zyskał też przychylne recenzje w niemieckiej prasie. Natomiast kompozycja „Powrót spod Wiednia – Tabor” w 1869 r. została zakupiona do zbiorów cesarza Austrii Franciszka Józefa.

Jego najwybitniejszym dziełem jest obraz „Bitwa pod Wiedniem”, za który w 1873 r. został odznaczony Orderem Franciszka Józefa. W uznaniu jego talentu w 1875 r. powołano go na członka Berlińskiej Akademii Sztuki, w trzy lata później mianowano honorowym profesorem i członkiem Akademii Bawarskiej. Ukoronowaniem jego monachijskiej kariery stał się, przyznany w 1892 r., Order Zasługi Korony Bawarskiej, który nadawał szlachectwo królestwa Bawarii oraz zaszczytny tytuł Rittera. Twórczość Brandta cechuje literackie ujęcie tematu, realizm szczegółów, swobodna kompozycja i mistrzowskie oddanie ruchu. Brandt wywarł silny wpływ na malarstwo polskie, także na literaturę (Trylogia Henryka Sienkiewicza). W 1877 r. ożenił się z Heleną z Woyciechowskich Pruszakową, właścicielką wsi Orońsko k. Radomia, gdzie tworzył i prowadził szkołę przez większą część życia. Artysta zmarł. 12 czerwca 1915 r. w Radomiu.

Oprac. Tomasz Kwiatek