Niezależna Gazeta Obywatelska

Jak wyglądało życie kobiet, które przetrwały niemieckie obozy koncentracyjne, pracę przymusową, sowieckie łagry, zesłania oraz więzienia w stalinowskiej Polsce? Jak potoczyły się dalsze losy polskich więźniarek Ravensbrück, Auschwitz-Birkenau, Workuty, Fordonu? Czy zagoiła się ich pamięć o tamtych traumatycznych wydarzeniach? Odpowiedzi na te oraz wiele innych pytań znajdziemy w książce „Przetrwałam”. Doświadczenia kobiet więzionych w czasach nazizmu i stalinizmu” wydanej przez Dom Spotkań z Historią.„Przetrwałam” to piętnaście intymnych historii z Archiwum Historii Mówionej Domu Spotkań z Historią i Ośrodka KARTA – największego w Polsce zbioru biograficznych relacji świadków historii XX wieku. Punktem wyjścia był projekt Karty „Kobiety wobec totalitaryzmu” zrealizowany metodą oral history w 2003 roku.
Bohaterki książki opowiadają o tym, jak przeżyły uwięzienie i jak je zapamiętały. Jak zmagały się ze wspomnieniami oraz z fizycznym i emocjonalnym spustoszeniem. To przede wszystkim opowieści o wchodzeniu w dorosłość i stawaniu się kobietą w nieludzkich, tragicznych warunkach wszechobecnej przemocy. To uniwersalne historie o tym, jak okrutnie i trwale „wielka historia” potrafi zaburzyć indywidualne losy, powodując traumę całych rodzin/pokoleń. To, co działo się z bohaterkami tej książki po wyjęciu na wolność, to niezwykle ważny zapis kondycji emocjonalnej polskiego społeczeństwa po II wojnie.
Zachowane w opowieściach wątki biograficzne, wspomnienia z dzieciństwa i młodości oraz relacje z życia po powrocie sprawiają, że mamy do czynienia z pełnowymiarowymi portretami kobiet, a nie tylko ofiar represji. Książka ta jest też paradoksalnie manifestem kobiecej siły. Każda z bohaterek daje świadectwo niezwykłego hartu ducha i woli przetrwania.
Książka ilustrowana jest nieprezentowanymi dotąd szerokiej publiczności fotografiami przedstawiającymi więźniarki obozów koncentracyjnych i łagrów. Publikacji towarzyszy płyta, która umożliwia kontakt z materiałem źródłowym; można posłuchać fragmentów relacji audio w oryginalnej wersji i zobaczyć relacje nagrane na wideo.
Archiwum Historii Mówionej Domu Spotkań z Historią i Ośrodka KARTA to największy w Polsce zbiór relacji świadków historii XX wieku. Liczy ponad 5500 wywiadów biograficznych nagranych w technice audio lub wideo udostępnianych w DSH oraz w internecie. Obok relacji gromadzone są także zdjęcia archiwalne (około 30000) oraz dokumenty. Więcej informacji: audiohistoria.pl, relacjebiograficzne.pl.
Czytamy wspomnienia tych, których miało wśród nas już nie być. Dla których przygotowano zupełnie inny scenariusz. A mimo wszystko go zmieniły. Przetrwały: sprytem, szczęściem, losem, wiarą. Doczekały nowych dni. Zdobyły się również na odwagę mówienia, wspominania. Po co to zrobiły? Aby pamięć z historią znowu mogły podać sobie ręce. Aby znów mogły iść jedną ścieżką, przy której będziemy stać i przyglądać się przywoływanym obrazom, modląc się jednocześnie, aby już nigdy nie powróciły.

źródło: Dom  Spotkań z Historią
oprac. W.S