Niezależna Gazeta Obywatelska

Nakładem Narodowego Centrum Kultury ukazała się antologia zawierająca fragmenty polskich powieści fantastyczno-naukowych które ukazały się w okresie przed II wojną światową. Autorami antologii „Śniąc o potędze” jest Agnieszka Haska i Jerzy Stachowicz.

Z wstępu do publikacji czytelnicy dowiedzą się, że pierwszą polską powieścią fantastyczno-naukową był opublikowany w 1817 roku antysemickie opowiadanie Juliana Ursyna Niemcewicza „Rok 3333 czyli Sen niesłychany” przedstawiający wizje Polski opanowanej przez Żydów.

Każda część antologii zawiera analizę literacką omawianych utworów, biogramy twórców, i fragmenty powieści. Autorzy nie tylko przedstawiają dzieła literackie, ale i przybliżają czytelnikom rzeczywistość społeczno-polityczną w której były pisane. Wśród wymienionych autorów znaleźli się tak wybitni twórcy jak Witkacy, Prus, i Słonimski. Na łamach antologii znalazły się też informacje o publikacjach zagranicznych autorów.

W pierwszej części publikacji omówione są powieści, których głównym motywem była walka Polaków o niepodległą Polskę. Temat ten poruszył Edward Ligocki w powieści „Gdyby pod Radzyminem”. Ligocki był narodowcem, niezwykle krytycznym pod adresem Piłsudskiego. Swoim poglądom dawał wyraz w swojej publicystyce. Po zabójstwie Narutowicza był nawet aresztowany. W powieści „Gdyby pod Radzyminem” przedstawiona jest alternatywna wizja wojny w 1920 roku, w tym wizja zaciętych walk z sowietami w Warszawie. Inne opisane przez autorów antologii powieści fantastyczno-naukowe opisywały walki Polaków z Niemcami.

Kolejnym tematem powieści fantastyczno-naukowych w II RP było zagrożenie ze strony azjatyckich ludów, przede wszystkim Chińczyków, ale też i Japończyków. Historie w opisywanych przez autorów antologii powieściach dotyczyły okupacji Polski przez Chińczyków, zalewu imigrantów poprzedzających atak militarny Chin na Europę, walk z Azjatami, chińskiego spisku w USA.

Trzecim tematem obecnym w powieściach fantastyczno-naukowych przed II wojną światową były wizje przyszłej imperialnej Polski. Jedną takich wizji była antysemicka powieść jednego z wybitnych publicystów w II RP Adolfa Nowaczyńskiego „System dr. Caro”. W wizjach tych przyszła Polska olśniewała swoją nowoczesnością i dobrobytem, często stała na czele zjednoczonej Europy. Zdaniem autorów antologii groteskową wizją imperialnej Polski była wizja z pism Stanisława Szukalskiego, którą to w swej publikacji autorzy antologii dość dokładnie opisują.

W części piątek antologii autorzy opisali wątek nowoczesnych technologii wojennych które stały się rekwizytami w powieściach fantastyczno-naukowych przed II RP. W części szóstej czytelnicy znajdą informacje o wizjach upadku cywilizacji obecnych w twórczości pisarzy II RP.

W posłowiu autorstwa Pawła Dunin Wąsowicza zostały wymienione antykomunistyczne powieści fantastyczno-naukowe – „A gdy komunizm zapanuje” Jezierskiego, „Za murami kremla” Korbońskiego, powieści SF krytyczne wobec żydokomuny „Gdyby pod Radzyminem”, „Po czerwonym zwycięstwie” Jeske Choińskiego. Oraz publikacje antyżydowskie SF „Rok 3333…”, „System dr. Caro” „Odżydzanie Warszawy” Tadeusza Hollendera.

Jan Bodakowski