Nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich za najlepszy artykuł
Zygmunt Balicki (ur. 30 XII 1858 w Lublinie, zm. 12 IX 1916 w Piotrogrodzie) – socjolog, publicysta, działacz narodowy i teoretyk wychowania, jeden z trzech „ojców-założycieli” Narodowej Demokracji.
Podczas studiów reprezentował patriotyczny nurt w socjalizmie, który sprzeciwiał się antynarodowym kierunkom „Proletariatu”. Współtwórca lwowskiej organizacji „Lud Polski”.
W obawie przed represjami Rosjan wyemigrował do Szwajcarii, gdzie uzyskał doktorat z prawa na Uniwersytecie Genewskim (1896). W roku 1891 zawarł związek małżeński z Gabrielą z Iwanowskich, a w 1898 r. otrzymał obywatelstwo szwajcarskie.
W 1887 r. wziął udział w tworzeniu Ligii Polskiej. W tym samym roku założył w Galicji Związek Młodzieży Polskiej „Zet”. Wspólnie z Romanem Dmowskim w 1893 r. przeistoczył Ligę Polską w Ligę Narodową, a trzy lata później został członkiem jej pięcioosobowego Komitetu Centralnego.
W 1898 osiadł w Krakowie i był jednym z głównych autorów „Przeglądu Wszechpolskiego”. Współpracował z „Gazetą Warszawską”, redagował miesięcznik „Przegląd Narodowy” (1908-1914). Inicjował powstawanie struktur Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego na Górnym Śląsku i w Wielkopolsce. W 1908 r. poparł Dmowskiego w osadzeniu sprawy polskiej na orientacji antyniemieckiej.
Balicki uznawał darwinizm społeczny, w myśl którego naród jest organizmem biologicznym. W związku z tym prawo do samostanowienia należy się tylko tym narodom, które są w stanie same zagwarantować sobie wolność wywalczyć własnym wysiłkiem zbrojnym i pracą cywilizacyjną.
Chłopów uważał za najbardziej „czystą biologicznie” warstwę społeczną, wolną od podlegania wpływom kosmopolityzmu i wiernych „instynktowi polskiemu”. Krytycznie odnosił się do inteligencji odrzekającej się polskości. Przebudowa etosu inteligencji w duchu narodowym stanowiła dla niego jedno z zadań ruchu wszechpolskiego i pedagogiki narodowej.
Zygmunt Balicki – wyjątkowo wśród przywódców polskiego ruchu narodowego – włączał do programu edukacji narodowej tradycję powstańczą. Był zwolennikiem wychowywania „obywatela-żołnierza”.
Wg Balickiego wychowanie patriotyczne winno obejmować cały naród, ale z uwzględnieniem płci. Mężczyzna posiadać cnoty konieczne do rządzenia krajem, a kobieta spełniać rolę ostoi uczuć narodowych i duchowej „tarczy” przed rozkładowym działaniem wpływów obcych.
Oprac. MŻ
