Niezależna Gazeta Obywatelska

Od jesieni 1980 (w kraju od początku września) w różnych miejscowościach Opolszczyzny tworzyły się samorzutnie koła Solidarności Wiejskiej. W tym czasie Wojewódzkie Związki Kółek Rolniczych proponowały chłopom podpisanie narzuconego przez CZKR „nowego” statutu Kółek Rolniczych, w których kółka miałyby pełnić rolę związku zawodowego „niezależnego i samorządnego”, w rzeczywistości opanowanego przez biurokrację. W powstawaniu struktur „Solidarności Wiejskiej” pomocą służyli (pomoc natury organizacyjnej i organizacyjno – technicznej) działacze MKZ – ów NSZZ  „Solidarność”  w Brzegu, Nysie, Otmuchowie, Kluczborku, Kędzierzynie – Koźlu i Prudniku.

16 listopada  w Tarnowie Opolskim, podczas zebrania rolników indywidualnych, powstał Tymczasowy Komitet Założycielski Niezależnego Samorządnego Związku  Indywidualnych Producentów Rolnych  „Solidarność Wiejska”.

23 listopada historyczny przywódca rolników Jerzy Gnieciak z Opola oraz Marian Piwowarczyk z Biadacza, hodowcy drobiu, którzy w bardzo dużym stopniu przyczynili się do tworzenia „Solidarności Wiejskiej” na Opolszczyźnie uczestniczyli w ogólnopolskim zjeździe rolników  identyfikujących się z „Solidarnością Wiejską” w Gnieźnie.

Siedziba wojewódzka „Solidarności Wiejskiej” mieściła się w Opolu, początkowo przy ul. Ozimskiej 53, od grudnia 1980 przy ul. Reymonta 16 – przy MKZ NSZZ „Solidarność”. Jej szefem był Jerzy Gnieciak – organizator, działacz, twórca Biuletynu Informacyjnego „Solidarność Wiejska”.

NSZZ „Solidarność Chłopska”

NSZZ „Solidarność Chłopska” powstała na Opolszczyźnie między końcem roku 1980 a Zjazdem poznańskim (8 marca 1981). W styczniu – lutym 1981, podczas akcji strajkowej rolników indywidualnych zrzeszonych w NSZZ Rolników „Solidarność” w Rzeszowie i Ustrzykach. W woj. opolskim „Solidarność Chłopska” zrzesza przeszło 5 tys. gospodarstw w 130 wsiach w 36 gminach. Struktury „Solidarności Chłopskiej” wspierane były przez MKZ-y „Solidarności” w Opolu, Otmuchowie, Nysie, Brzegu, Głubczycach i Prudniku.

W dniu 28.01.1981 delegaci rolników zrzeszeni w „Solidarności Chłopskiej” spotkali się w Sali NOT w Opolu. Zgodnie stwierdzono, że podstawowym warunkiem uzdrowienia polskiego rolnictwa jest stworzenie rolnikom odpowiednich gwarancji prawnych o nienaruszalności własności(…) w tym celu muszą istnieć własne związki zawodowe – w przeciwnym wypadku chłopi nigdy nie będą mieli zaufania do władz. (…)” – vide Biuletyn „Solidarność Chłopska” MKZ Opole, Reymonta 16.

Po spotkaniu miał miejsce „historyczny pochód – po raz pierwszy od 36 lat chłopi wyszli samorzutnie na ulice miasta Opola”. Dla zamanifestowania żądania uznania przez władze PRL niezależnych rolniczych związków zawodowych. „Około 450 rolników z transparentami o treści: „Żądamy rejestracji chłopskich NSZZ”, „Popieramy strajkujących rolników w Rzeszowie i Ustrzykach”, „Popieramy głodówkę rolników z wałbrzyskiego”, „Solidarność” to robotnicy i rolnicy”, wyszło na ulice miasta Opola”. Witani z sympatią przez mieszkańców miasta przeszli do Urzędu Wojewódzkiego, gdzie zostali przyjęci przez wicewojewodę Musialika. Na jego ręce złożyli petycję do rządu PRL, w której domagali się rejestracji chłopskich związków zawodowych. Organizatorem pokojowej manifestacji, był Jerzy Gnieciak.

18 lutego 1981 w dniu zawarcia porozumienia w Rzeszowie, odbyło się kolejne spotkanie rolników z „Solidarności Chłopskiej” z wicewojewodą  Musialikiem, umówione 28 stycznia.

8 marca 1981 na zjeździe w Poznaniu doszło do połączenia NSZZ „Solidarność Chłopska”, NSZZ „Solidarność Wiejska”, Związku Producentów Rolnych i in. Powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność’.

Na Opolszczyźnie przewodniczącym NSZZ RI „Solidarność” został naturalny przywódca rolników – Jerzy Gnieciak.

NSZZ  RI  „Solidarność” w stanie wojennym

Przez cały okres stanu wojennego działały na Opolszczyźnie konspiracyjne struktury  „Solidarności” rolniczej, które powołał – ukrywając się przed internowaniem – charyzmatyczny lider Jerzy Gnieciak , przewodniczący zdelegalizowanej NSZZ RI „Solidarność”. Struktury te funkcjonowały głównie w rejonie Brzegu, Olszanki, Głogówka, Głubczyc, Nysy, Grodkowa. Rolnicy indywidualni kontynuowali działalność związkową m. in: zaopatrując w żywność rodziny internowanych i aresztowanych, drukując i kolportując ulotki, uczestnicząc 13 każdego miesiąca w Mszach Św. za Ojczyznę.

W latach 1982 – 1983 działacze konspiracyjni wydrukowali i rozkolportowali 4 numery Biuletynu Wojennego „Solidarność Chłopska” (numeru 2 nie rozkolportowano prawdopodobnie wskutek internowania Gnieciaka w sierpniu 1982), Biuletyn Nr 1 „Pokłosie”, ulotki założonego przez Gnieciaka  „Bractwa Trzeźwości”. Kolportowano też  „Sygnały Wojenne”, oraz literaturę drugiego obiegu.

19.X. 1983 z nakazu Prokuratury SB przeprowadziła na Opolszczyźnie jednoczesne rewizje u 24 działaczy „Solidarności” pracowniczej i rolniczej, mające na celu zlokalizowanie miejsc druku i kanały kolportażu nielegalnych ulotek. Druga taka akcja miała miejsce 28.XI. 1983 głównie u działaczy Solidarności Rolniczej. Przeprowadzono wtedy przeszukania w 11 mieszkaniach.

Najmłodszym (25 lat) i bardzo aktywnym działaczem podziemnej „Solidarności” RI był Zdzisław Bernacki, rolnik z Michałowa, u którego w trakcie rewizji w dniu 19 X 1983 znaleziono dużą ilość „druków, biuletynów, broszur i wydawnictw”, oraz elementy sprzętu drukarskiego. Dzięki jego niezłomnej postawie nie udało się ustalić powiązań między działaczami podziemnej „Solidarności” RI na Opolszczyźnie.

Z. Bernacki został osadzony w areszcie WUSW  w Opolu 20 X 1983, sądzony, skazany i zwolniony z aresztu w dniu 8 III 1984 za poręczeniem Urzędu Gminy Olszanka, w związku z koniecznością uprawy roli we wzorowo prowadzonym gospodarstwie rolnym.

Sprawa Bernackiego budziła żywe zainteresowanie działaczy zdelegalizowanej „Solidarności”, zarówno pracowniczej, jak i Rolników Indywidualnych, oraz funkcjonariuszy SB.

W 2007 Zdzisław Bernacki wydał bardzo interesujący dziennik prowadzony podczas osadzenia pt.: Sprawa. Dziennik podejrzanego. Wydawnictwo Media. Art., Brzeg 2007.,  a w 2013 poemat wołyński  „Baśń stołu dębowego” wydana przez  Opolskie Stowarzyszenie Pamięci Narodowej.

MK