Niezależna Gazeta Obywatelska

216 lat temu, 29 czerwca 1797 r. w Oleśnie  na świat przyszedł Józef Lompa, wybitny polski działacz górnośląski, poeta, publicysta, pedagog. Lompa był wojownikiem o zachowanie polskości Śląska, krzewicielem polskiej oświaty i wybitnym folklorystą. Urodził się w rodzinie rzemieślniczej a jego ojciec słabo mówił po niemiecku. Po ukończeniu studiów nauczycielskich przyczynił się do utworzenia szkoły podstawowej w Lubszy koło Lublińca, gdzie przez ok. 30 lat pracował na posadzie nauczyciela, ale także był pisarzem gminnym i organistą. Wcześniej pracował w szkołach w Cieszynie i Lublińcu. Za działalność narodową, po trzydziestu latach, został zwolniony z pracy przez władze pruskie z zakazem pobierania renty. Żył w nędzy ale nie zaprzestał działalności pisarskiej. Lompa zaangażowany był w twórczość literacką. Pisał do wydawanego w Bytomiu “Dziennika Górnośląskiego”, „Tygodnika Polskiego”, „Telegrafu Górnośląskiego”, „Gwiazdki Cieszyńskiej”, a także pism wychodzących w Wielkopolsce, Kongresówce i Galicji.

W swoich tekstach bronił praw i języka ludności polskiej. Za germanizację Śląska oskarżał feudałów i duchowieństwo. Historyczna rola ludu – jego zdaniem – polegała na wierności polskiemu językowi, obyczajom i kontynuowaniu polskich tradycji kulturalnych. W kręgu zainteresowania publicystycznego Lompy była również bogata tradycja śląska, a także ukazywanie piękna gwary śląskiej, która – jak przekonywał – wyrosła z polskiego pnia językowego.

Lompa jest autorem przede wszystkim dzieł o charakterze historycznym i etnograficznym poświęconych głównie historii Śląska i miast śląskich. Wśród jego twórczości znajdują się takie pozycje jak: Krótkie wyobrażenia historii Śląska, Krótkiej historii piśmiennictwa polskiego w Śląsku, Przysłowia i mowy potoczne ludu polskiego na Śląsku. Chciał zapobiec zniszczeniu wielu dawnych pieśni, dzieł sztuki Górnego Śląska. W publikacjach prasowych występował pod pseudonimem A. Mieczyński. Z jego nazwiskiem łączy się odnowa polskiego życia narodowego i kulturalnego na historycznym Górnym Śląsku.

Józef Lompa zmarł 29 marca 1863 r. w wieku 65 lat. Został pochowany na cmentarzu w Woźnikach. W Lubszy na terenie szkoły, w której pracował, znajduje się Izba poświęcona jego pamięci. Był czołową postacią odrodzenia narodowego na Śląsku.

Opracowanie TK