Niezależna Gazeta Obywatelska

Straszenie dzieci babokami, widziadłami, lub nawet – co być może rzadziej – panią holdą, miało swój głęboki sens. Chodziło o to, by dziecko nie zapuszczało się w niebezpieczne dla niego rejony; do lasu, na podmokłe łąki, do piwnicy; samopas. Zbyt samodzielny maluch łatwo może sobie zrobić krzywdę.

A że w ten sposób, z pokolenia na pokolenie przetrwała w narodzie tradycja ustna, to inna sprawa. Kiedyś moja znajoma stwierdziła, że nie pójdzie ze mną w nocy przez las, bo tam jest babok. Byłyśmy tuż po maturze, więc jako bardzo światła prawie –studentka pomyślałam, że koleżanka pewnie z Ciemnogroda Małego. Nie powiedziałam tego głośno. Starczyło mi rozumu chociaż na to, by zamilknąć i nie obrażać dziewczyny, która z resztą pochodziła z dużego miasta.

Dziś dopiero, zaczynam rozumieć czym się różni jedno od drugiego. Tradycja, to mądrość pokoleń przekazywana ustnie. To ostrzeżenie zostawione nam przez przodków, byśmy nie popełniali w kółko tych samych błędów. A ciemnota, to bezmyślne powtarzanie pewnych czynności, które tylko dlatego, że wykonywane w określonych warunkach i wsparte naszą chęcią, ma przynieść określony skutek.

Tradycja nas tworzy i konstytuuje a ciemnogród ma mnóstwo wspólnego z myśleniem życzeniowym i magicznym, tylko niewiele z realizmem. W takim kontekście nawet odrobina strachu ma sens, oczywiście zastosowana mądrze i z umiarem. Przy okazji człowiek na całe życie zapamięta, że bagnista łąka to nie miejsce na spacer i nie należy spać z głową poniżej linii serca (na zbyt płaskiej poduszce). Strzyga pewnie nie przyjdzie, ale udusić się od tego można całkiem serio.

OSTRZEŻENIE

            Nad powierzchnią, nad wodą zaigrało coś nagle

            Ni to erliś, ni ognik, rozbłysło i przepadło

            Nie chodź tam, gdzie chadzają

            Czarty, duchy, widziadła

            Tam człek, co w Boga wierzy

            Nic dobrego nie znajdzie.

            Gdzie topiele i wiry, trzęsawiska i bagna

            Niejedna ludzka stopa omskła się i przepadła

            Nie jest to z woli bożej, co się oczom zwiduje

            Lepiej zrobisz, gdy na noc drzwi chaty zaryglujesz.

Maria

 

Nad powierzchnią, nad wodą zaigrało coś nagle

            Ni to erliś, ni ognik, rozbłysło i przepadło

            Nie chodź tam, gdzie chadzają

            Czarty, duchy, widziadła

            Tam człek, co w Boga wierzy

            Nic dobrego nie znajdzie.

            Gdzie topiele i wiry, trzęsawiska i bagna

            Niejedna ludzka stopa omskła się i przepadła

            Nie jest to z woli bożej, co się oczom zwiduje

            Lepiej zrobisz, gdy na noc drzwi chaty zaryglujesz.