Niezależna Gazeta Obywatelska

Cieszyn to wyjątkowe polskie miasto: piękne, różnorodne, po prostu z duszą. Każda uliczka, każda kamienica, każda budowla opowiadają własną, bogatą historię pamiętającą minione czasy swoistego tyglu kultur i wyznań, którym Cieszyn był przez wieki. Ta różnorodność dodaje miastu niepowtarzalnego uroku, sprawia że jest wyjątkowe. Zachwyca głównie pamiętające Piastów Wzgórze Zamkowe (298 m n.p.m.) z romańską rotundą św. Mikołaja wzniesioną na przełomie XI i XII w., klasycystyczny Pałac Myśliwski Habsburgów z 1840 r., rynek założony w 1496 r. z imponującym ratuszem i barokowo-klasycystycznymi kamienicami i barokową figurą św. Floriana, a także mało znana Cieszyńska Wenecja – dawna dzielnica tkaczy, garbarzy, kowali i sukienników położona nad potokiem Młynówka.

Do wyjątkowych, symbolicznych budowli Cieszyna zalicza się również znajdująca się przy ul. Regera reprezentacyjna rezydencja hrabiego Jana Larischa, wzniesiona w latach 1790-1796, czyli siedem lat po wielkim pożarze, który w 1789 r. strawił miasto. Fundatorem pałacu był hr. Jan Józef Antoni Larisch von Mönnich, który w 1789 r. objął w Cieszynie stanowisko marszałka krajowego i prezydenta Sejmu Ziemskiego na dworze wiedeńskim. Pałac powstawał w dwóch etapach w miejscu wcześniejszych dwóch domów, w sąsiedztwie dawnej fosy miejskiej oraz z wkomponowaniem dawnych murów miejskich. Najpierw wybudowano skrzydło północne od strony ul. Regera oraz skrzydła wschodniego od strony obecnego Parku Pokoju.

W 1839 r. z inicjatywy kolejnego właściciela pałacu, hrabiego St. Genois d’ Anneaucourt, dobudowano skrzydło południowe według projektu wiedeńskiego architekta Józefa Kornhäusela. Ostateczna forma rezydencji, założona na planie litery U, posiadała trzy skrzydła usytuowane wokół wewnętrznego dziedzińca. Pałac łączy w sobie stylistykę barokową i klasycystyczną. Czytelny pozostaje zróżnicowany w poszczególnych skrzydłach układ wnętrz wraz z dwiema historycznymi sieniami przejazdowymi na dziedziniec (w elewacji północnej i wschodniej).

W pysznej rezydencji Larischów wielokrotnie gościli cesarze austriaccy. W 1805 r. podczas wojny z Napoleonem w pałacu tymczasowo rezydował dwór wiedeński. Obiekt ma również ogromne znaczenie artystyczne, a najcenniejszym jego elementem jest zachowany wystrój malarski wnętrz II piętra z 1796 r. (tzw. Sala Egipska i Gabinet Chiński) i 1839 r. (tzw. Sala Rzymska). Zespół autentycznych fresków znajduje się w ośmiu pokojach pałacowych oraz na korytarzach. Na wystrój Sali Egipskiej składa się: malowany plafon z motywem 12 znaków zodiaku, fresków na ścianach tarczowych z motywami sfinksów, medalionów, pawi, putt oraz dekoracji fryzu i inskrypcją hieroglificzną oraz fresków ściennych obrazujących oświeceniowy koncept świata. Wystrój Sali Rzymskiej zlokalizowanej w skrzydle południowym, utrzymany jest w charakterze romantycznym. Freski ścienne podporządkowane są koncepcji iluzji wielkiego tarasu widokowego, ujętego malowanymi kolumnami korynckimi i balustradą, z którego roztacza się widok romantycznego pejzażu włoskiego, ówczesnego ideału piękna natury. Warto dodać, że plafon na suficie został zniszczony podczas II wojny światowej. W Gabinecie Chińskim zachowały się freski przedstawiające umieszczone w supraportach dwie sceny rodzajowe oraz widoki architektury fantastycznej w medalionach. W pałacu zachowane są również historyczne sklepienia w poszczególnych pomieszczeniach oraz autentyczna stajnia dla koni z 1839 r. wzniesiona w skrzydle południowym na planie koła według projektu Kornhäusela. Prawdziwym skarbem są także historyczne, klasycystyczne i eklektyczne piece, ulokowane w półkolistych niszach ściennych. Na dziedzińcu znajduje się utworzone po 1931 r. lapidarium, w skład którego wchodzą wkomponowane w ściany budynku m.in. cztery kamienne portale (dwa z XV w. z kościoła w Goleszowie, jeden z 1656, i kolejny sprzed 1789 r.), gotyckie zworniki, fragmenty gotyckich maswerków i wspornik z 1611 r. z kościoła w Goleszowie oraz posąg św. Antoniego z Dzieciątkiem z XVIII w.

W dawnym pałacu mieści się obecnie Muzeum Śląska Cieszyńskiego, jedno z najstarszych muzeów publicznych w Europie Środkowej i najstarsze w Polsce. Założył je w 1802 r. ks. Leopold Jan Szersznik, najwybitniejszy przedstawiciel Oświecenia na Śląsku Cieszyńskim. W 1931 r. jego zbiory znalazły się w pałacu Larischów. Obecnie Muzeum posiada w swoich zbiorach ponad 70 tys. eksponatów, przechowywanych w działach Sztuki, Archeologii, Etnografii, Historii i Techniki oraz Fotografii. Poza tym posiada zbiory kartograficzne i numizmatyczne, a biblioteka muzeum liczy ok. 22 tys. woluminów.

Autor: Fundacja „Dla Dziedzictwa”