Niezależna Gazeta Obywatelska

214 lat temu zmarł w Kairze Józef Sułkowski, adiutant Napoleona Bonaparte, kapitan wojska polskiego i obrońca Konstytucji 3 Maja.

Sułkowski pochodził ze szlacheckiej rodziny herbu Sulima. 1 stycznia 1783 r. rozpoczął, jako kadet, służbę w 10 Regimencie Pieszym Koronnym, a rok później awansował tam na podchorążego, następnie tegoż roku na chorążego. 15 maja 1786 r. został porucznikiem, a w 1791 r. kapitanem. Wziął udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 r., w której za męstwo otrzymał jako pierwszy Polak nowo ustanowiony Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari. Po zakończeniu wojny wyjechał do Francji, gdzie od rewolucyjnego rządu francuskiego otrzymał misję dyplomatyczną do Turcji. Misji tej jednak nie wypełnił, gdyż dowiedziawszy się o wybuchu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r. przekradł się z powrotem do kraju, aby stanąć do walki. Przybył za późno, gdyż powstanie już upadało. Po krótkim udziale w ostatnich walkach ponownie wyjechał do Francji, gdzie na podstawie zebranych materiałów napisał „Historię rewolucji polskiej w roku 1794”, w której zawarł wiele celnych sądów ogólnych, a także analizę przyczyn upadku Polski.

We Francji wstąpił do armii francuskiej w stopniu kapitana i otrzymał przydział do generała Berthiera w północnych Włoszech. Wyróżniwszy się walecznością i zdolnościami taktycznymi w czasie kampanii włoskiej w 1796 r., został adiutantem Napoleona Bonaparte, który dostrzegł w nim „przymioty wielkiego wodza”. Po zakończeniu kampanii włoskiej powrócił do Paryża, gdzie zajął się organizowaniem biblioteki wojskowej dla Napoleona. W 1798 r. otrzymał nominację na brygadiera i wyruszył z Napoleonem do Egiptu, gdzie wziął udział w kilku bitwach (między innymi w Aleksandrii i pod Piramidami) odnosząc kilka ran. Co ciekawe, podczas pobytu w Egipcie Sułkowski został członkiem Instytutu Egipskiego założonego przez Bonapartego w Kairze i przygotowywał słownik arabsko-francuski przystosowany dla potrzeb wojska. Znalazł również czas na prowadzenie badań archeologicznych, których rezultatem było m.in. odnalezienie pomnika bogini Izydy oraz licznych tablic z hieroglifami.

Józef Sułkowski zginął 22 października 1798 r. w czasie walki z oddziałem powstańczym w niewyjaśnionych okolicznościach. Aby uczcić jego pamięć Napoleon nazwał imieniem Sułkowskiego jeden z fortów pod Kairem. Jego nazwisko też zostało wpisane na kolumnie południowej Łuku Triumfalnego w Paryżu.

Warto przeczytać: http://napoleon.org.pl/polska/sul.php