Niezależna Gazeta Obywatelska

68 klat temu, 17 czerwca 1889 r. w Njebjelčicy/Nebelschütz (pol. Niebielczyce) na Łużycach urodził się Jan Skala. Był serbołużyckim politykiem, poetą i prozaikiem oraz europejskiej sławy publicystą i teoretykiem zagadnień mniejszościowych. Tworzył w języku górnołużyckim. Został zamordowany przez sowietów w 1945 r.

Skala z zawodu był ceramikiem. Pracował w czeskich i niemieckich fabrykach. Później zajął się dziennikarstwem oraz twórczością literacką. W czasie I wojny światowej został wcielony do armii niemieckiej. Przeciwstawiał się postępującemu procesowi germanizacji na Łużycach. W 1920 r. założył Łużycką Partię Ludową, a w 1925 r. w Berlinie, dla obrony praw mniejszości narodowych w Niemczech, gazetę Kulturwehr (Obrona Kultury). W 1924 r. nawiązał bliskie kontakty ze Związkiem Polaków w Niemczech i brał udział w jego naradach. Podczaj jednej z nich w 1932 r. po wygranych wyborach przez Adolfa Hitlera Skala powiedział: „Dojście Hitlera do władzy oznacza, że za kilka lat będzie wojna. Przeciw Polsce, Związkowi Radzieckiemu, przeciw całemu światu„. Po 1934 r. był prześladowany przez nazistów za kontakty z Polakami. W 1936 r. odebrano mu prawo wykonywania zawodu dziennikarskiego, a jego publicystykę władze narodowosocjalistyczne uznały za „antyhitlerowską”. W 1937 r. został uwięziony wraz z innym znanym działaczem łużyckim dr Janem Cyżem.

Jan Skala został zamordowany 22 stycznia 1945 r. w Dziedzicach koło Namysłowa przez sowietów, gdy zaprotestował przeciw ograbianiu rodziny przez żołnierzy Armii Czerwonej. W 1965 r. staraniem Towarzystwa Miłośników Ziemi Namysłowskiej i łużyckiej organizacji Domowina postawiono Skali pomnik w Namysłowie. W 1988 r. śp. Leszek Kuberski opublikował pierwszą biografię tego działacza pt. „Jan Skala 1889-1945. Biografia polityczna” [Opole 1988].

http://www.prolusatia.pl/index.php?view=category&catid=6&option=com_joomgallery&Itemid=15#

Oprac. TK