Niezależna Gazeta Obywatelska

Gotycki kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej (wcześniej pw. św. Michała) w Gierszowicach (gmina Olszanka powiat brzeski) jest jednym z cenniejszych, choć niedocenianych zabytków powiatu brzeskiego. Wzniesiony został w 3 ćw. XIII w. Budowlę rozplanowaną na prostym, bezwieżowym planie prostokątnej nawy i wyodrębnionego, prosto zamkniętego prezbiterium, wzniesiono z cegieł w układzie dwuwozówkowym. Fundatorami świątyni byli najprawdopodobniej ówcześni właściciele wsi – Panowie z Pogorzeli. W XV w. ściany i sklepienie prezbiterium pokryto polichromiami (warsztat analogiczny jak w kościele w Małujowicach). Jeszcze w średniowieczu kościół wraz z przyległym cmentarzem otoczono murem z dwoma furtkami, od północy i południa.

W 1503 r. w nawę wbudowano wieżę z emporą. W latach 1534 – 1945 świątynia należała do ewangelików. Po przejęciu kościoła przez ewangelików zmieniono wystrój świątyni oraz zatynkowano gotyckie polichromie.

Na początku XVIII w. wprowadzono niezachowane już w kościele barokowe wyposażenie: ołtarz główny (ok. 1700), ambonę (1. poł. XVII w.), drewniane ławki (w prezbiterium XVII-, w nawie XVIII-wieczne). W 1710 r. prowadzono prace budowlane przy kościele, w 1714 naprawiono wieżę i dach kościoła, rok później kościół odremontowano. Emporę organową wbudowano w 1716 r., rok później umieszczono na niej organy wykonane przez wrocławskiego organmistrza Georga Kretschmera. W 1719 r. brzeski malarz Christian Werner ozdobił dekoracją malarską barierę chórową i organy. W 1723 r. nieznany z nazwiska rzeźbiarz i Christian Werner, malarz z Brzegu zrobili nowy, barokowy ołtarz główny, przy którym w 1725 r. przeprowadzono pewne prace rzeźbiarskie. W 1723 r. odremontowano murowane ogrodzenie. W XVIII w. od południa do nawy dobudowano kruchtę, w XIX w. zakrystię do prezbiterium.

 

W 1817 r. kościół dołączono do parafii w Krzyżowicach. W okresie nowożytnym wzniesiono dwie kruchty od strony południowej oraz powiększono niektóre okna. W 1904 r. przemalowano barokowy ołtarz główny. W 1933 r. zatynkowano lub zniszczono gotyckie malowidła ścienne. W 1934 r. przeprowadzono renowację wnętrza, w tym renesansowych i barokowych elementów wyposażenia: kamiennej chrzcielnicy, ołtarza głównego (ok. 1700 r.), ambony (1 poł. XVII w.). W 1936 r. koronę muru wokół kościoła pokryto cementem.

Obiekt nie ucierpiał podczas II wojny światowej. Po przejęciu kościoła przez parafię katolicką podczas remontów świątyni w latach 60. i 70. XX w. zlikwidowano lub zniszczono barokowe wyposażenie: empory obiegające prezbiterium z trzech stron, empory w nawie, ławki, rzeźbione kolumny popierające empory (z datą 1716), ołtarz główny, ambonę. Do dziś z dawnego wyposażenia zachowały się dwie kamienne czary chrzcielnic, które obecnie pełnią role donic na kwiaty (sic!). Zabytki te znajdują się na terenie dawnego przykościelnego cmentarza zlikwidowanego w latach 70. XX w. Aby oddać piękno gotyckiej świątyni konieczny jest gruntowny remont i demontaż szkaradnych boazerii w prezbiterium. Być może kiedyś znajdą się również środki finansowe na odkrycie znajdujących się prawdopodobnie pod tynkiem gotyckich polichromii.

 Autor: Fundacja „Dla Dziedzictwa”