Niezależna Gazeta Obywatelska

Organizacja Polska (OP) była tajną, zhierarchizowaną, elitarną organizacją Obozu Narodowego. Źródła jej, sięgają tajnej organizacji Liga Polska, powstałej w roku 1887.

Faktycznie została powołana w latach 30 XX wieku przez młodych, ambitnych i bardzo dobrze wykształconych działaczy narodowych, którzy w 1934 roku dokonali w łonie Obozu Narodowego rozłamu, tworząc swoją organizację zewnętrzną – Obóz Narodowo Radykalny (ONR).

OP sprawowało tajne i faktyczne kierownictwo nad ONR.

Celem OP było wykształcenie intelektualnych i zawodowych elit, które, zdobywając wysoką pozycję społeczną, będą miały realny wpływ na rządy w Polsce. Stąd też OP podzielona była na grupy zawodowe (grupa lekarska pod nazwą „Medycyna Polska”, grupa prawnicza „Palestra” i inne), których działacze w sposób zakonspirowany mieli infiltrować środowiska polityczne i zawodowe w Polsce, przejmując nad nimi kontrolę.

W OP istniała ścisła hierarchia i na wzór masoński, dzieliła się na stopnie wtajemniczenia. Zaczynając od najniższego, były to poziom „S” (Sekcja), poziom „C” (Czarnecki) i poziom „Z”(Zakon Narodowy) z którego łona wybierany był, sprawujący kontrolę nad pozostałymi, Komitet Polityczny. Po wewnętrznym rozłamie w ONR, który nastąpił w 1935 roku, OP przejęła kontrolę nad ONR-ABC. Po roku 1939 OP włączyła się do konspiracji przekształcając ONR-ABC w tzw. „Grupę Szańca” i tworząc własną wojskówkę „Związek Jaszczurczy”(ZJ).

We wrześniu 1942 roku, z części nie scalonej z AK, Narodowej Organizacji Wojskowej (wojskówki przedwojennego Stronnictwa Narodowego <SN>) i ZJ utworzone zostały Narodowe Siły Zbrojne (NSZ), które w szczytowym okresie liczyły około 100 tysięcy zaprzysiężonych członków. Politycznym zapleczem NSZ była Tymczasowa Narodowa Rada Polityczna (TNRP), w skład której wchodzili przedstawiciele Grupy Szańca (OP) i frondy SN. Z inicjatywy TNRP, obok NSZ, powołano również struktury cywilne, pod nazwą Służba Cywilna Narodu (SCN), która skupiała w swoich szeregach około 15 tysięcy fachowców z różnych dziedzin zawodowych, przygotowanych do odtwarzania struktur państwowych od poziomu powiatu po pomyślnym zakończeniu wojny .

W roku 1944, w wyniku licznych intryg, OP przejęło całkowitą kontrolę nad TNRP, a tym samym nad NSZ, które zostały uszczuplone o poważny potencjał, który z frondą SN przeszedł do AK, tworząc równorzędną organizację NSZ-AK.

Na początku roku 1945 środowisko OP zostało podzielone, część działaczy przedostała się na zachód z Brygadą Świętokrzyską, tworząc w amerykańskiej strefie okupacyjnej w Niemczech ośrodki emigracyjne, w Regensburgu (przetrwał do końca 1946 roku) i w Monachium (przetrwał do 1949), pozostali działacze z Komitetem Politycznym pozostali w kraju kontynuując walkę z komunistami.

Do końca roku 1946 ośrodek krajowy miał stałą łączność z ośrodkami zagranicznymi, co zaowocowało współpracą wywiadowczą na rzecz Polskiego Rządu w  Londynie.  Współpraca ta została zakończona z końcem roku 1946, w wyniku aresztowania krajowych działaczy OP, Stanisława Kasznicy i Lecha Nejmana. Straconych przez UB na przełomie 1947/1948 roku.

Ostatni działacze OP w zorganizowanej formie przetrwali we Francji, powołując organizację polskich emigrantów, byłych eNeSZetowców, Ogniwo (1949-1956).

W połowie lat 50 XX wieku we Francji coraz większymi wpływami zaczęła cieszyć się lewica, dla której organizacje o wyraźnym antykomunistycznym obliczu ideowym jak Ogniwo były zbędne, a tym samym zwalczane. Reakcją prawicowych działaczy Ogniwa była masowa emigracja, głównie do USA a także do Kanady i Australii.

Zorganizowana forma bytowania została rozbita, jednak niezmordowani działacze OP nie zaprzestali działalności ideowej, powołując w krajach docelowej emigracji organizacje kombatanckie kultywujące pamięć i tradycje Obozu Narodowego.

Bezkompromisowy, antykomunistyczny mit „Solidarności” skusił wiekowych i nielicznych już działaczy OP do powrotu do kraju by, z im tylko wiadomym zaangażowaniem, włączyć się w budowę „wolności”.

Rozczarowanie „okrągłego stołu” towarzyszyło ostatnim wiernym przysięgi złożonej w pamiętnym roku 1934, w drodze do Najwyższego.

Organizacja Polska nigdy nie została rozwiązana, a na jej członków z chwilą złożonej przysięgi był nałożony obowiązek odtwarzania struktur w każdych warunkach.

Obowiązek ten wypełnili wszyscy działacze, a z przysięgi zwalniała ich dopiero śmierć.

Czy nestorzy roku 1934 mieli następców?

Czy Organizacja Polska przetrwała, czy też śmierć ostatniego jej działacza zakończyła jej fascynujący żywot?

 

Najwybitniejsi działacze Organizacji Polskiej (członkowie Zakonu Narodowego):

Ppłk/mgr Tadeusz Boguszewski – Komendant okręgu Krakowskiego ZJ (1941-1942), szef Oddziału Operacyjnego NSZ (1942-1944). Członek Komitetu Wykonawczego OP jako przedstawiciel NSZ.

Mgr prawa Jerzy Czerwiński (1904-1941) – adwokat, wybitny działacz akademicki (min. prezes Związku Polskich Korporacji Akademickich, stypendysta Szkoły Ligi Narodów w Genewie). Sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR. Sekretarz ogólnopolskiej, prestiżowej  Rady Adwokackiej. W okresie okupacji pracownik Delegatury Rządu na Kraj.  Jako członek Związku Adwokatów Polskich, pomagał adwokatom pochodzenia żydowskiego przez co w III 1943 roku został aresztowany przez Gestapo. Przetrzymywany na Pawiaku został ostatecznie rozstrzelany w Palmirach

Płk/mgr  NSZ Antoni Dąbrowski – dowódca Brygady Świętokrzyskiej

Mgr inż. Władysław Dowbór – inżynier, sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR. Po Rozwiązaniu Ogniwa wyemigrował do Brazylii.

Dr Kazimierz Gluziński – doktor ekonomii. Brat Tadeusza. Kierownik Służby Cywilnej Narodu (1942-1944). Przewodniczący Rady Politycznej NSZ-Zachód. Po wojnie nieoficjalny przywódca post-eNeSZetowskiej emigracji we Francji.

Dr Tadeusz Gluziński –  Doktor nauk humanistycznych. Brat Kazimierza. Sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR.  Autor, pod pseudonimem Henryk Rolicki, książki „Zmierzch Izraela”. Zmarł w 1939 roku na Węgrzech w wyniku odmrożeń, których doznał w trakcie nielegalnego przekroczenia granicy, będąc przedstawicielem środowiska formującej się „Grupy Szańca”.

Mgr Antoni Goerne – Wyższy urzędnik ministerstwa skarbu. Sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR.

Mgr Aleksander Heinrich (1901-1942) – wybitny działacz akademicki (min. Prezes Naczelnego Komitetu Akademickiego <najwyższej reprezentacji akademickiej> i dwukrotny prezes Centralnego Związku Akademickich Kół Naukowych). Sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR.  Zginął w Obozie Koncentracyjnym w Auschwitz

Mjr/mgr  Jerzy Olgierd Iłłakowicz (1908-1984) –  Wszechstronnie wykształcony (studia rolnicze na Uniwersytecie Katolickim w Louvain w Belgii, studia w Wyższej Szkole Handlowej w Lozannie w Szwajcarii i studia w London School of Economisc w Anglii). Do wybuchu wojny pracował na wysokim stanowisku w bankowości. Członek Rady Politycznej NSZ. Organizator Polskich Kompanii Wartowniczych w Niemczech. Oficer łącznikowy przy Kwaterze Głównej Armii USA w Niemczech.  Założyciel Stowarzyszenia Polskich Emigrantów. Wyemigrował do USA. Prywatnie pasjonat Brydża. W roku 1962 zdobył dożywotni tytuł mistrza (Life Master). Jego nazwisko znalazło się w Encyklopedii Brydżowej.

Dr/por. Jan Jodzewicz (1898 – 1995) – adwokat. Doktor prawa. Prowadził własną kancelarię adwokacją w Warszawie. Sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR. W czasie okupacji w niewoli. Po wojnie na emigracji w Anglii.

Ppłk/mgr  Stanisław Kasznica (1908 – 1947) – prawnik, syn Rektora Uniwersytetu Poznańskiego. Komendant Główny NSZ (1945-1947).  Aresztowany przez UB, sądzony i stracony.

Ppłk/mgr Edward Kemitz (1907-2002) – prawnik, ukończył min. prestiżową London School of Economisc. Dyrektor rodzinnej fabryki Wyrobów Ołowianych i Cynowych. Od 1938 radny miasta Warszawy. W okresie okupacji członek ZWZ/AK, NSZ i SCN (Służba Cywilna Narodu – dział przemysłowy). Działacz Rady Pomocy Żydom „Żegota” (w 1983 roku odznaczony medalem i tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata). Po wojnie represjonowany przez UB (więziony w latach 1945-1947, 1949-1955). W 1964 wyemigrował do Kanady będąc wykładowcą akademickim oraz aktywnym animatorem życia polonii Kanadyjskiej.

Dr Jan Mosdorf (1904-1943) – doktor filozofii, publicysta, pisarz. Sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR. W okresie okupacji członek NOW (Narodowej Organizacji Woskowej). W 1940 aresztowany przez gestapo i wywieziony do Obozu Koncentracyjnego Auschwitz, gdzie został zamordowany za niesienie pomocy współwięźniom-żydom.

Por/mgr  Lech Neyman (1908-1948) – prawnik. W okresie okupacji członek ZJ (Związek Jaszczurczy) i NSZ. Redaktor naczelny pisma „Naród i Wojsko”. Autor kilku broszur teoretycznych. Komendant Okręgu Krakowskiego NSZ. Aresztowany przez UB w 1947 został stracony.

Dr inż. Stefan Nowicki (1905-1992) – studiował na SGGW.  W okresie okupacji  redaktor naczelny „Placówki”, członek SCN (pion wiejski). Po wojnie wyemigrował do Australii będąc ministrem pełnomocnym Rządu RP w Londynie na Australię.

Ppłk/inż. Mirosław Ostromęcki (1914-2001) – w latach 1936-1938 pierwszy viceprezes Bratniej Pomocy Politechniki Warszawskiej oraz przewodniczący Porozumienia Bratnich Pomocy Uczelni Warszawskich. W czasie okupacji członek ZJ, NSZ, SCN (min. Twórca Polskiej Agencji Prasowej). Ukrywał w swoim domu rodziny żydowskie.  W 1945 członek Rady Inspektorów NSZ przy Komendzie Głównej. Po wojnie aresztowany przez UB, zwolniony w wyniku interwencji środowisk żydowskich (min. Juliana Tuwima).  W Okresie III RP odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a także założyciel środowiska kombatantów NSZ.

Mgr prawa Mieczysław Prószyński (1909-1979) – adwokat. Sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR. Więzień Obozów Koncentracyjnych.

Mgr prawa Henryk Rossman (1896-1937) – wybitny prawnik. Radca prawny Banku Amerykańskiego (z tego powodu nie podpisał Deklaracji Ideowej ONR).  Nieformalny przywódca narodowych-radykałów. Zmarł w 1937 roku.

Dr Bolesław Sobociński (1906-1980) – światowej sławy logik i filozof, specjalista z zakresu logiki matematycznej.  W okresie okupacji szef Oddziału II NSZ oraz przewodniczący Komitetu Pomocniczego NSZ. Po wojnie wyemigrował do USA będąc wykładowcą Katolickiego Uniwersytetu w Notre Dame .

Dr medycyny Włodzimierz Sylwestrowicz – lekarz (miał rozległą praktykę w Warszawie).  Wiceprezes Związku Lekarzy Państwa Polskiego.  Członek ZJ i NSZ. Aresztowany przez gestapo i rozstrzelany w Obozie Koncentracyjnym w Auschwitz.

Inż. elektryk Tadeusz Todtleben – Sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR. Delegat Rady Politycznej NSZ-Zachów. Po wojnie na emigracji we Francji.

Mgr prawa Przemysław Warmiński (1908-1939) – prawnik, sportowiec (dwukrotny mistrz Polski w tenisie, hokeista – występował czterokrotnie w Pucharze Davisa). Przywódca ONR w Wielkopolsce. Poległ w obronie Warszawy.

Dr prawa Wojciech Zaleski (1906-1961) – z zamiłowania ekonomista (autor broszur o tematyce ekonomicznej). Sygnatariusz Deklaracji Ideowej ONR. Redaktor naczelny dziennika „ABC”.

W okresie okupacji członek Konfederacji Narodu. Po wojnie w Niemczech min wykładowca historii gospodarczej w Monachium. Wydawał własny miesięcznik „Universum” i książki o tematyce ekonomicznej (min. Plan Marschalla w gospodarce dwóch kontynentów, The party system, Tysiąc lat naszej wspólnoty. Społeczne i gospodarcze dzieje narodu polskiego w zarysie . Ostatecznie wyemigrował do Hiszpanii, gdzie zmarł na gruźlicę.

Bibliografia:

L. Kulińska, Narodowcy – z dziejów obozu narodowego w Polsce w latach 1944-1947, Warszawa-Kraków 1999; L. Kulińska, M. Orłowski, R. Sierchuła. Narodowcy. Myśl polityczna i społeczna Obozu Narodowego w Polsce w latach 1944-1947, Warszawa-Kraków 2001, Z.S. Siemaszko, Narodowe Siły Zbrojne, Londyn 1982; Narodowe Siły Zbrojne – dokumenty, struktury, personalia, pod red. L. Żebrowski, t. 3, Warszawa 1996.; Lista strat osobowych ruchu narodowego 1939-1955, red. W. Muszyński, J. Mysiakowska, Warszawa 2008.

Autor: Tomasz Greniuch