Niezależna Gazeta Obywatelska

Co mogą zrobić rodzice jeśli okoliczności zmuszają ich do podjęcia pracy, a brak jest miejsca w żłobku czy przedszkolu dla dziecka? Alternatywą może być zatrudnienie niani. Można to zrobić legalnie w ramach wiążącej umowy uaktywniającej, od której składki na ubezpieczenie społeczne opłaci budżet państwa.O takiej formie zatrudnienia wie niewielu rodziców, którzy stają przed zadaniem zapewnienia dzieciom należytej opieki.

– Z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że w województwie opolskim w listopadzie br. tylko 96 osób korzystało z możliwości uaktywnienia niani. Zatrudnienie niani na podstawie umowy uaktywniającej – znanej powszechnie jako umowy zlecenia z osobą fizyczną sprawującą opiekę nad dziećmi – jest proste i korzystne finansowo zarówno dla rodziców, jak i opiekunki – mówi Jolanta Pałosz, dyrektor ds. dochodów w opolskim ZUS-ie. – Od takiej umowy odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne. Zatrudniona babcia lub dziadek mogą ten okres wliczać w staż pracy. W rezultacie, po przeliczeniu może wzrosnąć wypłacana im emerytura – dodaje.

Należy pamiętać, że nianię można zatrudnić do dziecka, które ma od 20 tygodni do 3 lat. To również możliwe w przypadku czterolatka, jeśli nie ma możliwości zapewnienia dziecku opieki przedszkolnej. Powierzenie swoich maluchów w ręce inne niż rodziców, ma ścisły związek z zaufaniem. Elementem, który może wzmocnić zaufanie rodziców do opiekuna jest możliwość zawarcia umowy z członkiem rodziny. Z babcią, dziadkiem lub inną spokrewniona osobą, która jest pełnoletnia.

Co zrobić, żeby wszystko odbywało się z godnie z prawem

Zatrudnienie niani następuje na podstawie umowy z osobą fizyczną. Umowa powinna zawierać następujące dane: strony umowy; cel i przedmiot umowy; czas i miejsce sprawowania opieki; liczbę dzieci powierzonych opiece; obowiązki niani; wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty; czas, na jaki umowa została zawarta; warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.

Po podpisaniu umowy rodzic musi zgłosić ten fakt w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w ciągu 7 dni, zgłaszając siebie, jako płatnika składek oraz opiekunkę, jako osobę ubezpieczoną, jeżeli niania będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym
i ubezpieczeniu zdrowotnemu. W tym celu trzeba wypełnić stosowne formularze. Jeżeli rodzic będzie miał kłopoty z właściwym wypełnieniem dokumentów zgłoszeniowych, wyjaśnienia udzieli pracownik sali obsługi klientów ZUS.

Osoba zatrudniona jako niania podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu oraz ubezpieczeniu wypadkowemu, a ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Oficjalnym płatnikiem składek jest rodzic dziecka, który zawarł umowę, ale w praktyce składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe niań finansuje budżet państwa. Ewentualną składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe finansuje zatrudniona niania. Rodzic potrąca tę składkę z pensji  i odprowadza do ZUS. Zakład opłaca za nianię składki finansowane przez budżet państwa gdy rodzice są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy agencyjnej, umowy zlecenia), prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą, prowadzą działalność rolniczą (z wyjątkiem osoby podlegającej ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik). Trzeba pamiętać, że budżet państwa sfinansuje tylko składki obliczone od wynagrodzenia niani nie przekraczającego kwoty minimalnego wynagrodzenia. Jeśli niania zarabia więcej, nadwyżkę rozlicza i opłaca rodzic.

Gdy umowa z nianią dobiegła końca

W takiej sytuacji rodzic ma siedem dni na to aby zgłosić to w Zakładzie na odpowiednim formularzu. Aby zrobić to poprawnie, jako datę wyrejestrowania należy podać dzień następny po dniu wygaśnięcia lub rozwiązania umowy. Druki takie można przesłać do placówki Zakładu pocztą albo złożyć osobiście. Jeśli nie jesteśmy pewni jak wypełnić konkretne formularze można udać się do najbliższej jednostki ZUS z prośbą o pomoc. Pomocą mogą też być przykładowo wypełnione druki, które udostępnione są na stronie www.zus.pl

– Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym osób sprawującym opiekę nad dziećmi na podstawie umowy uaktywniającej regulują przepisy ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3. Weszły w życie 1 października 2011 r. Od chwili wejścia w życie tych regulacji, tj. od 2011 do listopada 2016 r. zawarto na Opolszczyźnie 834 umów z nianiami. Nie jest to liczba imponująca, ale z roku na rok takich umów rejestrujemy więcej – podsumowuje Sebastian Szczurek, rzecznik prasowy w opolskim oddziale ZUS.

Sebastian Szczurek