Kartka z kalendarza: dziś mija 417. rocznica śmierci Anny Jagiellonki, królowej Polski, żony Stefana Batorego

Niezależna Gazeta Obywatelska

9 września 1596 r. w Warszawie w wieku 73 lat zmarła królowa Polski Anna Jagiellonka, żona księcia Siedmiogrodu, króla Polski Stefana Batorego.

Anna Jagiellonka na świat przyszła 18 października 1523 r. w Krakowie. Była córką króla Polski i wielkiego księcia Litwy Zygmunta I Starego i królowej Bony Sforzy. Odebrała staranne wykształcenie o co zadbała wszechstronnie wykształcona Bona. Do 1548 r. mieszkała na Wawelu, a konflikcie Bony z synem Zygmuntem II Augustem przeniosła się na Mazowsze, a następnie do Wilna i Płocka. Do końca życia Zygmunta II Augusta, mimo kilku kandydatur, nie wyszła za mąż, co po bezpotomnej śmierci króla w 1572 r. uczyniło z niej czołową osobistość w państwie, dziedziczkę rodu określaną mianem infantki. Po potajemnej ucieczce Henryka Walezego z Polski i okresie bezkrólewia, 13 grudnia 1575 r. Anna Jagiellonka okrzyknięta została na Rynku Starego Miasta w Warszawie królową Polski i wielką księżną litewską. Następnego dnia szlachta uznała ją za króla „Piasta”, wybierając jej za męża o 10 lat młodszego księcia siedmiogrodzkiego Stefana Batorego. Ślub odbył się 1 maja 1576 r. na Wawelu w Krakowie, a po nim koronacja. Tego samego dnia 53 letnia Anna podpisała akt, w którym zobowiązała się zrzec dóbr odziedziczonych po matce i bracie, czego dopełniła dopiero na sejmie walnym w 1581 r. Uzyskała wówczas dożywotnie zaopatrzenie na dobrach litewskich i mazowieckich. Formalnie jako królowa Polski zajmowała pozycję równorzędną Stefanowi Batoremu, pełniła również funkcję swoistego pośrednika między królem a uczonymi z Akademii Krakowskiej. Jako gorliwa katoliczka wspierała kontrreformację i przyczyniła się do zaniku wpływu protestantyzmu na Mazowszu. W 1579 r. Piotr Skarga dedykował jej swoje Żywoty świętych. Ostatecznie królowa została odsunięta przez męża od wpływu na rządy w państwie i spiskowała z jego przeciwnikami. Ich stosunki małżeńskie nie układały się dobrze. W 1586 r. zmarł przedwcześnie król Stefan Batory, a Anna zrzekła się praw do korony i poparła kandydaturę swojego siostrzeńca, królewicza szwedzkiego Zygmunta III. Zdecydowanie sprzeciwiała się wysuwanej przez szlachtę kandydaturze arcyksięcia Maksymiliana Habsburga. Ostatnie lata życia królowa Anna spędziła w Warszawie, gdzie zmarła 9 września 1596 r. na rękach króla Zygmunta III. Na jej pogrzebie mowę wygłosił Piotr Skarga uznając, że dała „piękny koniec i zamknięcie domowi Jagiellońskiemu”. Pochowano ją w Kaplicy Zygmuntowskiej katedry wawelskiej w Krakowie.

Oprac. TK

Komentarze są zamknięte